نیازهای اکولوژیکی گردو

آب و هوا

گردوی ایرانی محصول مناطق معتدله گرم بوده و برای رشد به یک فصل رشد طولانی و نسبتاً گرم نیاز دارد و در طول تابستان و زمستان به گرما و سرمای بیش از حد حساس می­باشد. در طی خواب زمستانی، گردو می­تواند سرمای (11-) درجه سانتی­گراد را بدون خسارت جدی تحمل کند ولی پس از شروع رشد، سرمای 2- تا 3- درجه سانتی­گراد موجب از بین رفتن برگ­ها، شاخه­ها و گل­ها شده و در نتیجه محصول کاهش می­یابد. اغلب سرماهای دیررس بهاره به شاخه­های تازه تشکیل شده و گل­های آن و سرمای زودرس پاییزه به شاخه­های آن خسارت وارد می­کنند. مقاوت ارقام مختلف گردو نسبت به سرما متفاوت است.

رقم ائورکا (Eureka) نسبت به سرما خیلی حساس است. گردوی سیاه شرقی نسبت به گردوی ایرانی به سرما مقاوم­تر می­باشد. برای پر شدن مغز گردو و افزایش چربی آن، دمای 33-27 درجه سانتی­گراد در طول چند هفته قبل از برداشت ضروری می­باشد، اما اگر گردو در تابستان در معرض دمای 40-35 درجه سانتی­گراد (به طور متوسط 38 درجه سانتی­گراد) و رطوبت کم قرار بگیرد، پوست سبز آن دچار آفتاب سوختگی شده و مغز آن سیاه و چروکیده می­شود و گاهی مواقع میوه­ها پوک می­شوند. در رطوبت نسبی کم و دمای بالاتر از 40 درجه سانتی­گراد به گردو خسارت جدی وارد می­شود.

دمای پایین تابستان نیز مناسب نیست زیرا موجب می­شود میوه­ها به اندازه کافی پر نشوند. هوای خنک در طی فصل رشد، برداشت محصول را به تأخیر انداخته و در نتیجه باغداران متضرر می­شوند. بنابراین هوای خنک و فصل رشد کوتاه از عوامل محدود کننده پرورش گردو هستند. گردو نیز مانند سایر میوه­های مناطق معتدله، در زمستان به مقدار سرمای معینی نیاز دارد تا خواب آن برطرف شود که به این ترتیب در بهار رشد رویشی و گلدهی نامنظم شده و به تأخیر می­افتد و این موجب کاهش محصول و خشک شدن سرشاخه­ها می­شود. جوانه­های گل گردو 1500-700 ساعت نیاز سرمایی دارند. ریشه­های این درخت به غرقابی و شوری حساس بوده و در شرایط غرقابی دچار فلج گیاهی (Apoplexy) می­شوند.

بارندگی

در صورتی که میزان بارندگی سالیانه حدود 800 میلی­متر باشد می­توان درخت گردو را با موفقیت کاشت ولی در مناطق خشک­تر، آبیاری تکمیلی نیز ضروری است. بارندگی و رطوبت در اواخر فصل بهار و در تابستان موجب افزایش شیوع بیماری بلایت گردو می­شود ولی ارقامی که برگ­های آنها دیرتر ظاهر می­شود، معمولاً از آلودگی مصون می­مانند. در شرایط آب و هوای بسیار خشک احتمال دارد که درختان رشد مطلوبی داشنه باشند ولی میوه­ها به خوبی پر نمی­شوند. درختان گردو نسبت به شرایط نامطلوب سازگار هستند. مشاهده شده است که در شرایط نامساعد محیطی، پرورش درختان گردو به صورت درختچه از نظر سازگاری مناسب بوده است.

خاک

برای حاصلخیز کردن خاک یک باغ گردوی مدرن، شناخت و بررسی دو عامل ضروری است:

1-­ نیازمندی­های غذایی درخت 2- ویژگی­های خاک و زمین باغ گردو.

قبل از کاشت گردو ابتدا باید خاک­رویی، خاک زیرین، تهویه، زهکشی، واکنش شیمیایی خاک (PH) و قابل استفاده بودن عناصر مختلف مورد آزمایش قرار گیرد. تجزیه خاک رویی و خاک زیرین اطلاعات مفیدی در مورد وضعیت خاک به دست می­دهد. خاک رویی باید حاصلخیز بوده و زهکشی خوبی داشته باشد. با اینکه نقشه­های تفضیلی خاک شناسی در شناخت دقیق میزان حاصلخیزی خاک در یک محل خاص و عوامل محدود کننده آن مدارک با ارزشی هستند، تجزیه شیمیایی خاک از عمق صفر تا 25 سانتیمتری سطح زمین و از 25 تا 50 سانتیمتری عمق زمین در شناخت دقیق خواص فیزیکی و شیمیایی خاک مفیدتر است.

گردو در مقایسه با سایر میوه­های معتدله که معمولاً در خاک­های با اسیدیته کم رشد می­کنند، به خاک خنثی نیاز دارد. میزان اسیدیته خاک در قابل جذب بودن مواد معدنی موثر است. اکثر عناصر معدنی در دامنه اسیدیته 6 تا 7 برای گیاه قابل جذب است. معمولاً در مناطق سرد واکنش شیمیایی خاک اسیدی است که با اضافه کردن آهک، می­توان آن را افزایش داد. غیر از خاک رویی، وضعیت خاک زیرین نیز برای گردو اهمیت دارد زیرا ریشه­های آن تا عمق 3 متری خاک نفوذ می­کنند. خاک زیرین باید عاری از سنگ، رس سفت و لایه­های غیرقابل نفوذ که رشد ریشه را محدود می­کنند باشد. درخت گردو خاک فقیر، خاک سطحی و خاک خشک را بهتر از شرایط آب و هوای نامساعد تحمل می­کند، در ضمن خاک باید عاری از نماتدهای مولد زخم ریشه و بیماری­های قارچی باشد.

به طور کلی خاک­هایی که ویژگی آنها در زیر شرح داده می­شود نباید برای کاشت درخت گردو انتخاب شوند:

1-­ خاک­های کم عمق با سنگ و قلوه سنگ یا سنگ ریزه فراوان.

2- خاک­های ماسه­ای و رسوبی با شن ریزه­های درشت یا بادی که به سرعت کوبیده می­شوند.

3- خاک­­های زهداری که زه آب آنها زهکشی نشده باشد و رطوبت آنها مانع تهویه و سبب خفگی ریشه شود.

4- خاک­هایی که آهک زیاد دارند و سبب بروز کلروز در گیاه می­شوند.

در جدول زیر مشکلات خاک و شیوه­های اصلاح آن ذکر شده است: