کاشت داشت برداشت نهال گردو 2

گیاه شناسی و رده بندی

گردوی ایرانی Juglans regia L. از شاخه گیاهان دانه دار Spermatophyta و زیر شاخه نهان دانگان Angiosperms رده گیاهان دولپه ای Magnoliopsida، زیر رده گیاهان بدون گل برگ Apetales یا monochlamydeae، سری بی گل برگان تک جنس، راسته Amentales، تیره Juglandaceae و جنس Juglans و نهایتا گونه regia است.

درخت گردو که به نام های جوز، چار مغز، گردکان، آقوز، آقوزه، آنقوزه، آقویز، آقوزبوله، آقوزدار، جوئزه، جوئس نیز معرفی می شود درخت نسبتا بلندی است به ارتفاع 5 تا 25 متر که در حالت تک درختی دارای تاج و چتری بسیار گسترده و پهن است.

درختی خزان کننده با شاخه های دارای مغز لایه لایه و ساقه یا تنه دارای پوست خاکستری صاف یا با پوست فلس فلس و با شکاف های طولی ممتد است، جوانه ها دارای فلس و فاقد پایه و به ندرت پایه دار بوده و برگ ها متناوب و یا تک شاخه ای و منفرد به طول 20 تا 30 سانتی متر، بزرگ معطر با گوشوارک دارای برگچه های متقابل ، اره ای و یا با کناره های صاف شامل 7 تا 9 برگچه است.

درختی یک پایه است که گل نر شامل یک برگک همراه با 8 تا 40 پرچم و دو برگک کوچک و کاسه گل با یک تا چهار کنگره و طول سنبله 6 تا 10 سانتیمتر است.

گل ماده به صورت خوشه ای یا منفرد معمولا به تعداد یک تا چهار گل ظاهر می شود، هر گل ماده از گریبانی مرکب از برگه اصلی و دو برگه فرعی تشکیل شده است که تقریبا در تمام طول خود با یکدیگر و با تخمدان تحتانی اتصال یافته اند پوشش گل شامل چهار کاسبرگ است. تخمدان تحتانی، دو برچه ای و یک خانه با خامه کوتاه دارای دو کلاله پر مانند ناهموار و پرزدار است. تخمدان تک تخمکی دارای 2 تا 4 خانه بوده که توسط پوششی در برگرفته شده است.

شاتون های گل نر در جوانه های جانبی شاخه سال قبل و گل های ماده به صورت انتهایی و گاهی به صورت جانبی و در روی شاخه فصل جاری به وجود می آید.

گل های ماده گردو بر روی یک دم گل بسیار کوتاه به وجود می آید دو گل در یک دم گل بیشتر دیده می شود اما یک یا سه و گاهی به ندرت چند گل ماده در یک دم گل دیده می شود که بعد از ظهور در مدت کمی آماده پذیرش است یعنی زمانی که زایده های کلاله از هم باز می شوند و تا رسیدن به زاویه 45 درجه محور طولی تخمدان آماده پذیرش دانه گرده می باشند.

گونه های مختلف گردو

گردوی ایرانی J.regia از نظر باغبانی کاملا توسعه یافته است و از لحاظ تولید محصول اقتصادی است.

بر اساس تقسیم بندی تیره Julandaceae شامل هفت جنس و حدود شصت گونه درختان خزان دار و یک پایه با برگ های مرکب متقابل متناوب می باشند به غیر از جنس Juglans جنس های دیگر عبارت اند از :

Caya شامل هیکوری و پکان

Petrocarya یا Wingnuts

Platycarya

Engelhardia

Alfarosa

Oreomunnea

1-­ گونه گردوی آمریکایی

اولین بخش از جنس Juglans بخش Trachycaryon است که تنها شامل یک گونه به نام گردوی امریکایی (J.cinerea) است که تحت عنوان گردوی سفید یا گردوی روغنی نیز شناخته می شود، و با داشتن میوه های دو حجره ای طویل و با پوست چهار قسمت واضحی که در زمان بلوغ شکاف نمی خورد.

میوه های آن به صورت خوشه ای روی یک ساقه طویل ظاهر می شوند. این گونه، زمین های دارای سفره آب زیرزمینی سطحی را تحمل نمی کند. مغز میوه آن درشت بوده، و در ارقام خوب، می توانند به دو نیم شکسته شوند.

2- گونه های آسیای شرقی

سه گونه گردو متعلق به بخش Cardiocaryon هستند. دارای میوه های دو حجره ای با پوست ناشکوفا هستند. گل آذین این گونه ها خوشه هایی با 5 تا 25 میوه تولید می کند. ارقام مقاوم به سرما بیشتر در گروه گردوی منچوری J.mandshurica قرار دارند.

چیدن میوه ها مشکل بوده و بیشتر برای تهیه الوار و ساختن مبلمان استفاده می شوند. گردوی ژاپنی J.aolantifolia نیز معمولا میوه هایی تولید می کند که به سختی شکسته می شود، اما نهال های حاصله از توده های بذری، مغزهایی قلبی شکل با قابلیت جداسازی راحت تر تولید می کنند که به عنوان گردوی قلبی شناخته می شود.

گردوی چینی J.cathayensis است که بسیار شبیه به گردوی منچوری است اما به شرایط اقلیمی گرم تر در جنوب شرقی چین سازگار شده است، و کم و بیش به عنوان پایه به کار می رود.

3- گونه های گردوی سیاه

بخش Rhysocaryon شامل تقریبا 16 گونه گردوی آمریکای شمالی و جنوبی است، که همگی میو های چهار حجره ای با پوست ناشکوفا تولید می کنند.

گردوی سیاه شرقی J.nigra بزرگ ترین گردوی آمریکای شمالی که به ارتفاع 45 متر و به قطر 2 متر اغلب در زمین های با شیب کم و با خاک های دارای زهکشی مناسب یافت می شود. دارای پوست میوه سخت، سیاه و شیارهای نامنظم در روی پوست میوه است. گردوی این گونه برای تهیه شیرینی، غذا، بستنی مورد استفاده قرار می گیرد.

چوب آنها عمدتا در ساخت لوازم منزل و قنداق اسلحه بکار می رود. میوه های آن سخت بوده، پوست آن سیاه و درصد مغز کمتری دارد. مغزهای آنها که طعم گیرایی دارند به طور تجاری، در شیرینی پزی و تولید بستنی استفاده می شود.

گردوی سیاه کالیفرنیای شمالی J.hindsii به عنوان پایه میوه ها برای عرضه به بازار جمع آوری می شود. چوب آنها به ویژه اگر طرح برجسته مطلوبی داشته باشد، به قیمت خوبی فروخته می شود.

گردوی سیاه کالیفرنیای جنوبی J.californica درختچه مانند بوده این گونه به دلیل حساسیت به بیماری های ریشه ای زیاد به عنوان پایه بکار نمی رود.

دو گونه از انواع گردوی سیاه شامل گردوی سیاه آریزونا J.major و گردوی سیاه تگزاس J.microcarpa . این گونه ها فقط به عنوان پایه در مناطق خشک و شور به کار می روند. J.microcarpa گردوی سیاه تگزاش به ندرت به ارتفاع بیش از 10 متر می رسد. میوه آن کوچک تر از میوه سایر گونه ها است و در خاک های با PH زیاد به عنوان پایه مورد استفاده قرار می گیرد همچنین در خاک های با بر و کلراید زیاد بهتر از سایر گونه ها رشد می کنند.

گونه J.hirsuta در این گونه درختان بزرگ و گسترده اند و در طول و مسیر دره ها رشد می کنند و نسبت به J.nigra شاخ و برگ آن کرک بیشتری دارد.

J.mollis گونه ای از مکزیک و در مقایسه با J.hindsii در ارتفاعات بالاتر قابل کشت است.

J.pyriformis درختان بلند و خزان کننده بوده و در مناطق گرمسیری و نیمه گرمسیری دیده می شود و از جنوب شرقی مکزیک جمع آوری شده است احتمالا بومی مکزیک است.

J.olanchana با درختان متوسط تا بزرگ در مناطق نیمه گرمسیری تا گرمسیری یافت می شود. میوه آن شبیه گونه J.pyriformis اما برگ ها متفاوت است.

J.steyermarkii جمع آوری شده از گواتمالا و از طریق مشخصات برگ و پوست درختان شناسایی شده است.

J.jamaicensis گردوی ایدیاس غربی با ارتفاع 45 متر و برگ های دراز و برگچه های باریک، بومی پرتوریکو و کوبا است.

J.venenezuelensis معمولا درختان کوتاه و دارای تاج گسترده هستند و می توانند به درختان بزرگ نیز تبدیل شوند. بومی کوهستان های ساحلی شمال ونزوئلا بوده و درخت آن به منظور استفاده از چوب قطع می شود و کمیاب است.

J.neotropica گردوی آند، بومی کوه های کلمبیا، اکوادور، جنوب غربی ونزوئلا شمال پرو است در حاشیه جنگل ها یافت می شود و تقریبا همیشه سبز است. می تواند در مناطق معتدله تا ارتفاع 1500 متر از سطح دریا با دمای 3 تا 25 درجه سانتی گراد رشد بکند دارای چوب ارزشمندی برای صنایع چوب و گردوی آن مصرف تغذیه ای محلی دارد.

J.boliviana گردوی بولیوی درختانی بزرگ با ارتفاع بیش از 25 متر هستند.

J.soratensis این گونه از دره Sorata نزدیک لاپاز در بولیوی گزارش شده است می تواند هیبریدی از گونه J.nigra باشد. برگ ها و گل های آن شبیه J.neotropica است.

J.australis گردوی آرژانتین با طول 7 تا 24 متر و قطر 70 سانتی متر که برگ ها در سپتامبر ظاهر می شود و در اوایل ماه می ریزش می کند. برگ ها دارای کرک و بومی جنگل های بولیوی و آرژانتین است.

4- گونه های گردوی ایرانی

گردوی ایرانی J.regia تجاری ترین گونه گردو در جهان است که گردوی انگلیسی نیز نامیده می شوند. این گروه با میو ه های چهار حجره ای و پوست ناشکوفا که در زمان بلوغ از پوست سخت جدا می گردد، مشخص می شوند.

گردوی ایرانی، به دلیل باردهی جانبی زیاد و هم به دلیل زود باردهی، که در اغلب نهال های بذری دیده می شود، اما عموما ویژگی نادری در میان درختان گردوهای بذری است.

این درختان به طور کلی به عنوان انواع نسبتا پوست نازک (کاغذی) شناخته می شوند که میوه هایی با ارزش بازاری زیاد تولید می کنند، و گروه دوم به عنوان گردوهای خودرو می باشند. این ارقام خودرو و میوه هایی بسیار سخت و کوچک تولید می کنند.

اصطلاح گردوی انگلیسی (English walnut)

به طور کلی گردوهای سیاه بخش ریزوکاریون (S.Rhizocaryon) با گونه های بخش تراچی کاریون (S.Trachycaryon) و بخش کاردیوکاریون (S.Cardiocaryon) قابل تلاقی نیستند.

گل دهی

همه گونه های گردو یک پایه هستند به این معنی که گل های نر تولید کننده گردو و گل های ماده تولید کننده میوه به طور جداگانه روی یک درخت ظاهر می شوند. درختان گردو عموما خود بارور و خود سازگار اما به دلیل دیکوگامی، دگر گرده افشان هستند.

بیشتر ارقامی که امروزه کاشته می شوند پروتاندر هستند، به این معنی که گل های نر قبل از پذیرش گل های ماده گرده افشانی می کنند و تعدادی از ارقام مانند چیکو و آمیگوپروتوژن هستند یعنی در این ارقام، پذیرش گل های ماده قبل از گرده افشانی گل های نر همان پایه اتفاق می افتد.

برای حداکثر کردن تعداد گرده ها در طی شکوفایی گل های ماده، در مدیریت مسائل مهمی نظیر همپوشانی گل ها و طراحی باغ توجه به چند دستورالعمل ضرورت دارد.

سنبله های گل نر (شاتون های) و دانه گرده

تک تک گل های نر کوچک موجود در سنبله های گل نر نسبتا غیر مشخص هستند. این گل ها در یک خوشه آویزان بنام شاتون جمع شده اند که به صورت جانبی روی شاخه های رشد سال قبل ایجاد می شوند. گل های منفرد گل برگ نداشته و دارای کاسبرگ های سبز فراهم اولیه است که تعداد 40 پرچم گرده زا را در هر گل احاطه می کنند. هر پرچم منتهی به یک اندام گرده زا، یعنی بساک است. در زمان رسیدن، هر یک از بساک ها شکوفا شده، صدها دانه گرده میکروسکوپی از آن آزاد می شود که توسط باد پراکنده می گردند.

پذیرش دانه گرده

گل های ماده تنها مدت کوتاهی توانایی پذیرش دانه گرده را دارند. اگر این گل ها در طی این مدت گرده افشانی نشوند، میوه تشکیل نخواهد شد. پذیرش گل های ماده را به خوبی با ظاهر عمومی کلاله می توان تشخیص داد. تا زمانی که کلاله رشد نکرده باشد، نمی تواند به طور موثر گرده های معلق در هوا را جذب کرده و باعث جوانه زنی و تولید لوله گرده شود. دانه گرده نیز نمی تواند به مدت طولانی در شرایط باغ زنده بماند، گرده هایی که در این زمان روی کلاله قرار می گیرند به احتمال زیاد زنده نخواهند ماند مگر اینکه کلاله آماده پذیرش باشد. زمانی که زایده های انتهایی کلاله شروع به جدا شدن از یکدیگر کرده و باز می شوند، پذیرش دانه گرده آغاز می شود. در این زمان لایه سطحی از ترشحات کلاله تولید می شود و دانه گرده می تواند در آن جوانه بزند.

وقتی دانه گرده برای اولین بار در زمان ظهور لکه های قهوه ای در لب های کلاله های آویزان به آن متصل می شود، عملا میوه ای تشکیل نمی شود.

این کلاله ها با یک لایه نازک ترشحات تولید شده از سلول های سطحی پوشیده شده اند مادامی که این ترشحات وجود دارند، گرده روی سطح آن باقی می ماند و اگر قوه نامیه داشته باشد، بلافاصله بعد از تماس می تواند جوانه بزند.

ریزش گل های ماده و مدیریت گرده افشانی

عبارت از ریزش زودهنگام گل های ماده تولید کننده میوه، دو تا سه هفته بعد از شکوفایی است. از آن جایی که گل های ماده در نهایت ریزش می کنند، بعضی اوقات PFA به معنی ریزش معمولی گل های ماده تعبیر می شود.

علل احتمالی زیادی مانند خسارت آفات (حشرات یا کنه ها)، بیماری (بلایت)، کمبود عناصر غذایی (کمبود نیتروژن، کلسیم، یا بر) سن درخت، سایه اندازی، عملیات هرس، تنش آبی، رقابت درختان موقت برای عناصر غذایی، ناسازگاری دانه گرده یا عدم گرده افشانی را حذف کنند.

ریزش گل های ماده دو نکته

*­ اولا ضایعات ناشی از ریزش گل های ماده در مناطق و سال های مختلف تفاوت دارد. در بعضی مناطق ریزش گل های ماده شدید است. و بعضی از سال ها به عنوان "سال ریزش گل های ماده نامناسب" است، که ضایعات ریزش گل های ماده گسترده بوده است.

* ثانیا، محققین مشخص کرده اند که ریزش گل های ماده مختص رقم سر نیست گرچه در باغات سر شدیدتر است، ریزش گل های ماده کم و بیش در بسیاری از ارقام دیگر نیز رخ می دهد.

ریزش گل های ماده ممکن است در اثر زیادی دانه گرده روی گل های ماده ایجاد شود. ریزش گل های ماده با زیادی دانه گرده همبستگی مثبتی دارد، واکنش ارقام گردو به زیادی گرده متفاوت است و ریزش گل های ماده با منبع دانه گرده مرتبط نیست.

دانه گرده عامل مهمی در ایجاد ریزش گل های ماده به ویژه در سر و هم در سایر ارقام است. دانه گرده زیاد، ریزش گل های ماده را افزایش می دهد.

نقش دانه ی گرده و ریزش گل های ماده

ریزش گل های ماده با افزایش فاصله از یک منبع گرده کاهش می یابد. سطح ریزش گل های ماده از باغی به باغ دیگر و از سالی به سال دیگر متفاوت است. در تمام موارد بروز ریزش گل های ماده همیشه با افزایش فاصله از گرده دهنده به طور معنی داری کاهش می یابد. ریزش گل های ماده معمولا در فاصله حدود 80 متر از گرده دهنده به تعادل می رسد.

ریزش گل های ماده با تعداد دانه گرده همبستگی مثبتی دارد. شمارش تعداد دانه گرده روی گل های ماده نشان می دهد که بالا بودن ریزش گل های ماده با بالا بودن تعداد دانه گرده همبستگی دارد.

ریزش گل های ماده عملکرد را کاهش می دهد. عملکرد ردیف های دارای ریزش گل های ماده زیاد که نزدیک به ردیف گرده دهنده قرار دارند از ردیف هایی که فاصله بیشتری از ردیف گرده دهنده دارد، پایین تر است.

کاهش میزان دانه گرده، ریزش گل های ماده را کاهش داده و عملکرد را افزایش می دهد.

مدیریت تعداد دانه گرده

دانه گرده در باغ معمولی از دو منبع اصلی تامین می شود : رقم گرده دهنده و خود درختان سر.

آماده شدن دانه های گرده های خود رقم سر از سالی به سال دیگر متفاوت است، که به وسعت هم پوشانی بین دوره های شکوفایی گل های ماده و نر در داخل خود رقم سر بستگی دارد.

حذف درختان گرده دهنده

این عمل می تواند موثر واقع شود و راه حل دائمی برای کاهش ریزشگل های ماده باشد. گرده دهنده ها در عملکرد در واحد سطح تاثیر دارند، و در صورت حذف آنها بخشی از محصول از دست خواهد رفت. علاوه بر آن، وجود مقداری دانه گرده برای تشکیل میوه ضرورت دارد. این واقعیت تاکید دارد که در طرح باغ باید از گرده دهنده ها استفاده شود.

گل نر با شیکر

ریزش گل های ماده در سایر ارقام گردو

در مورد نقش دانه گرده در ریزش گل های ماده، ارزیابی مجدد نقش ارقام گرده زا در باغات گردو ضرورت دارد. دانه گرده برای تولید محصول گردو لازم است. گردو درختی است که با باد گرده افشانی می شود.

*­ چه مقدار هم پوشانی گل نر و ماده در رقم اصلی مورد انتظار می تواند باشد؟ اگرچه گردوها به مقدار زیادی دیکوگام هستند، دوره های گل دهی و ریزش گرده اغلب به مقدار قابل توجهی هم پوشانی دارند تا گرده لازم برای همه به غیر از تعداد بسیار اندک گل های آخر را تامین کنند.

* حساسیت رقم اصلی به ریزش گل های ماده چه میزان است ؟ یک باغدار که می خواهد رقم حساس بکارد در بسیاری از شرایط باید از گرده زا صرف نظر کند.

* دانه گرده با باد منتقل می شود. در مناطقی با گردو کاری وسیع، در زمان شکوفایی گل ها ماده مقدار زیادی دانه گرده در هوا پراکنده است. این مقدار دانه گرده ممکن است کافی باشد، یا ممکن است به تعداد اندکی گرده زای اضافی نیاز باشد تا تشکیل میوه در حد بهینه حاصل شود.

زمان احداث یک باغ جدید یا اجرای هرگونه عملیاتی برای کاهش مقدار دانه گرده در وضعیت خاص موجود، با مشاوران مزرعه این منطقه جهت دریافت توصیه های لازم برای شرایط خاص خود مشورت کنید.

گردو دارای پوست سبز، پوست چوبی، و مغز خوراکی است. کل میوه با پوست سبز از گل های ماده نمو می یابد. خلاصه این فرآیند به این صورت است : پوست سبز از گریبانه مویی نمو می یابد که خامه را احاطه کرده اند، میوه بعد از باروری تخمدان نمو می یابد، و مغز خوراکی میوه از تخمک بارور شده مشتق می شود. بذر شامل دو بخش است، پوسته قهوه ای، که پوشش بذر است و یک جنین گیاه. این جنین به نوبه خود شامل دو بخش است : دو برگ بذری (لپه ها) بزرگ و گوشتی و یک محور جنینی کوتاه دارای یک آغازه ریشه و ساقه است .

نمو میوه

رشد میوه از زمان گرده افشانی و باروری گل های ماده آغاز می شود. زمانی که لوله های گرده در خامه حرکت می کنند، میوه شروع به رشد می کند.

در چند هفته اول بعد از شکوفایی، تغییرات زیادی در میوه هایی که به طور طبیعی رشد می کنند، رخ می دهد. مهمترین تغییرات مشهود عبارت است از رشد نسبتا سریع اندازه و وزن میوه است . سپس در حدود هفته های 7 تا 8 بعد از گرده افشانی، رشد میوه آهسته می شود. طی چند هفته بعد کل میوه اندازه نهایی خود را می یابد. در این زمان جنین نسبت به اندازه میوه کامل بسیار کوچک است. گریبانه آن به مقدار قابل توجهی رشد کرده است، که پوست چوبی را در بر می گیرد.

زمان تقریبی مراحل مهم رشد میوه گردو

 

*­ درختان گردو یک پایه هستند؛ به عبارت دیگر دارای گل های ماده و نر جدا روی یک درخت هستند.

* گردو دیکوگام است، به این معنی که در یک رقم دوره های پذیرش گل ماده و انتشار گرده کاملا همپوشانی ندارد.

* گل انگیزی گل های ماده در اوایل تابستان شروع می شود، اما توسعه آنها درست تا قبل از شکوفایی در بهار بعدی کامل نمی شود.

* دانه گرده گردو با باد منتقل شده و عموما عمر کوتاهی در شرایط مزرعه ای دارد.

* دانه گرده روی کلاله گل های ماده جوانه زده تولید لوله گرده می کند که تا تخمک رشد کرده آن را بارور می کند.

* گل های ماده دوره اوج پذیرش محدودی دارند، که از حدود زمان باز شدن لب های کلاله آغاز شده و تا زمان آغاز خشک شدن آنها ادامه می یابد.

* باروری شامل امتزاج یک سلول جنسی نر درون لوله گرده با یک سلول تخم در تخمک است. تخمک بارور حاصله رشد کرده تولید یک جنین گیاهی می کند که محتوای مغز گردو را تشکیل می دهد.

* بخش های مختلف میوه گردو مستقیما از بخش های خاصی از گل های ماده تولید می شوند.

* گریبانه و کاسبرگ ها به پوست سبز تبدیل می شوند.

* سپتای اصلی و فرعی و بخش درونی دیواره تخمدان به بافت جدا کننده تبدیل می شوند.

* پوشش تخمدان تبدیل به غشای پوششی می شود.

* جنین به گوشت مغز گردو تبدیل می شود.

مشخصات کلی تعدادی از ارقام تجاری گردوی ایرانی

پاین Payne

از نظر تاریخ برگ دهی رقم پاین Payne یک رقم زود برگ ده است و به عنوان رقم مرجع مورد استفاده قرار می گیرد که تاریخ برگ دهی سایر ارقام با آن مقایسه می شود. بنابراین برای مناطق با خطر بروز سرمای دیررس و مناطق سرد مناسب نیست. اما دارای میوه متوسط تا کوچک است، پوشش شکاف دانه کامل، از نظر تاریخ برداشت زودرس، تیپ تشکیل جوانه های بارده 90 درصد جانبی و به علت زود برگ ده بودن به بلایت باکتریای خیلی حساس است . بنابراین در مناطق با رطوبت نسبی بالا برای کشت توصیه نمی شود.

پاین زودرس بوده و عملکرد بالایی دارد. دوره گرده افشانی پاین به خوبی با دوره پذیرش گل های مادگی همزمانی دارد، و باغات رقم پاین اغلب بسیار بارور هستند.

پاین، به عنوان یک رقم زودرس، معمولا در نیمه اول شهریورماه و تا اواخر شهریور برداشت می شود. پاین میوه هایی متوسط با وزن تقریبا 7/5 گرم مغز تولید می کند. میوه ها بادامی شکل با متوسط 50 درصد مغز، که 50 تا 70 درصد آن دارای رنگ روشن است. اما بعضی گردوهای رقم پاین در اوایل فصل با پوست عرضه می شوند.

درختان پاین اندازه متوسطی داشته و شکل آن گرد است. تقریبا پر رشد است. هرس متوسط تا سنگین در زمانی که درختان جوان هستند لازم دارد تا از رشد زیاد آنها جلوگیری شود. یک باغ بالغ بدون اجرای یک برنامه هرس مناسب نمی تواند توان باردهی خود را حفظ کند. فواصل درختان معمولا 5/7×9 متر در دره مرکزی و فواصل کاشت 7/6×5/7 متر در سان بنیتو کانتی دیده می شود. پاین به بیماری باکتریایی بلایت حساس است.

هارتلی Hartely

این رقم نسبتا محصول کافی تولید می کند، تاریخ برگ دهی 16 روز بعد از رقم پاین، دارای میوه درشت با کیفیت خوب، پوشش شکاف دانه کامل، تاریخ برداشت نسبتا دیر، مغز دانه درشت (6/5 گرم) و رنگ روشن دارد، اندازه درخت متوسط تا بزرگ، تیپ رشد نسبتا گسترده و به خاک های حاصلخیز برای رشد مناسب نیاز دارد و در مناطق سرد و جاهایی که فصل رشد کوتاه است فرصت کافی برای رشد پیدا نمی کند و تا حدودی به بلایت باکتریایی و کرم سیب حساس است، تیپ تشکیل جوانه های بارده عمدتا انتهایی و نهایتا به گرده زاهای دیرگلده مانند ارقام فرانکت و یا آمیگو نیاز دارد.

عملکرد درختان بالغ هارتلی می تواند بسیار خوب باشد اما هارتلی نسبت به چندلر دیرتر شروع به باردهی می کند برای اینکه در رقم هارتلی تنها 5 تا 10 درصد جوانه های جانبی بارده هستند و رنگ مغز آن روشن است.

چندلر Chandler

رقمی پر محصول، تاریخ برگ دهی 18 روز بعد از رقم پاین، دارای میوه درشت و با کیفیت خوب، پوشش شکاف دانه کامل، تاریخ برداشت نسبتا دیر، مغز دانه عالی با 90 درصد رنگ روشن، اندازه درخت متوسط و تیپ رشد نسبتا راست، تیپ تشکیل جوانه های بارده 80 تا 90 درصد جانبی و نهایتا گرده زای مناسب آن ارقام گردوی شارج فرانکت یا سیسکو هستند.

هوارد howard

رقمی پر محصول، تاریخ برگ دهی 15 روز بعد از رقم پاین، دارای میوه درشت و با کیفیت خوب، پوشش شکاف دانه کامل، تاریخ برداشت متوسط تا نسبتا دیر، کیفیت مغز دانه عالی با 90 درصد رنگ روشن، اندازه درخت متوسط و تیپ رشد نسبتا راست، تیپ تشکیل جوانه های بارده 80 تا 90 درصد جانبی و نهایتا گرده زای مناسب آن ارقام شارج فرانکت یا سیسکو هستند. درخت نسبتا قوی و مناسب برای کشت ردیف درختان پر چین است.

سر Serr

محصول این رقم به دلیل ریزش گل های ماده تحت تاثیر قرار می گیرد اگرچه ممکن است سایر ارقام نیز تحت تاثیر ریزش گل های ماده باشند اما شدت حساسیت در این رقم بیشتر است. تاریخ برگ دهی چند روز بعد از رقم پاین و تقریبا یک رقم زود برگ ده است بنابراین برای مناطق یا خطر بروز سرمای دیررس مناسب نیست، دارای میوه درشت با یفیت خوب که مغز نیز خوب پر می شود، پوشش شکاف دانه کامل، تاریخ برداشت نسبتا دیر، متوسط مغز 6 گرم و رنگ روشن دارد، اندازه درخت متوسط تا بزرگ درختانی پر رشد هستند که همه ساله به هرس سبک نیاز دارد و در خاک های حاصلخیز و با زهکش مناسب رشد بسیار زیاد و غیر قابل کنترل دارد، بر خلاف سایر ارقام زود برگ ده تا حدودی به بلایت باکتریای متحمل است، تیپ تشکیل جوانه های بارده 30 تا 50 درصد جانبی و نهایتا گرده زاهای متوسط گل ده مانند ارقام و تاهاما و چیکو برای این رقم مناسب هستند.

سان لند Sunland

یک رقم زود برگ ده که محصول زیاد و دانه درشت تولید می کند. مانند سایر ارقام زود گل ده به شرایط مربوط و بارندگی مستمر در بهار جهت ابتلا به بیماری بلایت بسیار حساس است لذا برای چنین مناطقی توصیه نمی شود. تیپ تشکیل جوانه های بارده 80 درصد جانبی، درصد مغز 58 درصد است و میانگین وزن مغز 9/9 گرم گزارش شده است. این رقم در گروه ارقام دیررس است.

سیسکو Cisco

یک رقم دیر برگ ده است که ظهور برگ ها 30 روز بعد از پاین اتفاق می افتد، تیپ تشکیل جوانه های بارده جانبی، و دارای قابلیت تولید گرده برای ارقا چندلر و هوارد است. تاریخ برداشت محصول سه هفته بعد از پاین، تیپ رشد مانند چیکو و پدرو نسبتا کوتاه و نغمه سراست است. رنگ پوست چوبی تا حدودی روشن و اندازه میوه و مغز اندکی از فرانکت بزرگ تر است اما رنگ مغز متغیر است که آن را به منابع گرده زای چندلر و هوارد نسبت می دهند.

وینا Vina

وینا یک رقم حاصل از تلاقی ارقام پاین و فرانکت است، تاریخ برگ دهی 7 روز بعد از پاین، یک رقم پر محصول، قدرت رشد درخت زیاد است اما با یک برنامه خوب هرس می توان آن را کنترل کرد، تیپ تشکیل جوانه های بارده 80 تا 90 درصد جانبی دارای باردهی منظم ازقام گرده زای مناسب این رقم در گروه ارقام متوسط گل مانند تاهاما و چیکو و ارقام نسبتا جدید مانند چندلر و هوارد است، تاریخ برداشت این رقم زود تا متوسط است درصد مغز 48 درصد و متوسط وزن مغز 6/5 رم و رنگ مغز تا 60 درصد روشن است. به بیماری بلایت حساس است اما مقدار حساسیت کمتر از ارقام اشلی و پاین است.

چیکو chico

این رقم دارای درختانی با جثه کوتاه هستند بنابراین امکان کاشت آن در محوطه های مسکونی وجود دارد، تیپ تشکیل جوانه های بارده 80 تا 90 درصد جانبی و یکی از ارقام پر بارده و زودرس است، مانند سایر ارقام برگ ده به بلایت باکتریایی حساس است، میوه ها نسبتا کوچک و وزن متوسط مغز 5 گرم است، درصد مغز 47 درصد و با کیفیت خوب است، ارقام گرده زای این رقم پاین، سر و وینا است.

فرانکت شارج Franquette

این رقم دارای درختانی بزرگ، پر رشد و با تیپ رشد راست است، اندازه میوه کوچک است ولی کیفیت خوب و مغز با رنگ روشن دارد. ارقام گرده زای این رقم هارتلی و چندلر است.

اشلی Ashley

این رقم از برنامه اصلاح گردو، درختان کوتاه دارد و برای کنترل میزان رشد به هرس خوب نیاز دارد یک رقم پر محصول و تیپ تشکیل جوانه های بارده 90 درصد جانبی، تاریخ برگ دهی مانند پاین و در گروه ارقام زود برگ ده قرار دارد و زودرس است. مانند سایر ارقام زود برگ ده به بلایت باکتریایی حساس است لذا برای مناطق مرطوب با بارندگی مستمر و سرمای دیررس بهاره به جهت حساسیت به بیماری بلایت و خسارت سرمازدگی توصیه نمی شود.

پدرو Pedro

این رقم دارای درختانی با جثه کوتاه هستند بنابراین امکان کاشت آن در محوطه های مسکونی وجود دارد و ارتفاع رشد آن به 9 متر می رسد. نیاز سرمایی این رقم بسیار کم و حدود 400 ساعت است، کیفیت میوه خوب است و از نظر مصرف کننده دارای عطر و طعم خوبی است وزن متوسط مغز 5/6 گرم و درصد مغز 48 درصد است .

فرانکت Franquette

یک رقم معروف فرانسوی است و حدود 75 تا 85 درصد باغات فرانسه را این رقم تشکیل می دهد. تیپ تشکیل جوانه های بارده انتهایی و به هرس سبک نیاز دارد، دیر برگ ده است ، میزان تولید محصول متوسط است اما کیفیت میوه بسیار عالی است، این رقم تا حدودی خود بارور است و باردهی آن از سال 3 تا 5 شروع می شود یک رقم دیررس است، میوه ها متوسط تا بزرگ، پوسته چوبی با رنگ زرد روشن و طعم میوه خاص است.

فرنور Fernor

از ارقام نسبتا جدید فرانسه، دیر برگ ده، زود بار ده، تیپ تشکیل جوانه های بارده جانبی زیاد و دارای میوه های بزرگ و با کیفیت عالی و دیررس است. در شرایط فرانسه درختان 6 ساله 1 تن و درختان بالغ 4 تا 5 تن محصول تولید می کند.

سولانو solano

این رقم تارخ برگ دهی آن 7 روز بعد از پاین و 10 روز قبل از چندلر است، اندازه درخت مشابه رقم چندلر است، تیپ تشکیل جوانه های بارده 100 درصد جانبی حساسیت به بلایت باکتریایی در این رقم کمتر است، محصول زیاد با مغز روشن تولید می کند میوه های یکنواخت با پوشش پوست چوبی خوب، شکل تخم مرغی که مغز به راحتی از پوست چوبی جدا می شود وزن متوسط مغز 8 گرم است، درصد مغز 55 درصد است. ارقام مناسب گرده زا، ارقام چندلر و تولار و هوارد است .

استن Stan

این رقم از مناطقی که برای سرمای دیر رس بهاره تحت مطالعه بوده گزینش و معرفی شده است، یک رقم دیر برگ ده و دیر گل است. میوه مستطیلی شکل، کوچک تا متوسط، سطح میوه صاف و رنگ خوبی دارد. کیفیت مغز میوه خوب و با رنگ روشن اما خیلی گوشتی نیست و درصد مغز 46 درصد است.

اورکا Eureka

هنوز از نظر اقتصادی اهمیت دارد. جوانه های جانبی آن بارور نیستند، بنابراین نسبت به ارقام جدید با درصد بالای جوانه های جانبی بارده، دیرتر به باردهی می رسد. میوه ها سنگین با مغزهایی حدود 7/7 گرم است. پوست استخوانی اورکا سنگین بوده و به خوبی بسته است و 50 درصد مغز دارد. تنها حدود 40 درصد مغز رنگ روشن دارد، و مغز اورکا حساس به گرما است.

درختان اورکا بزرگ هستند و معمولا با فواصل 5/10 تا 15 متر کاشته می شوند. اورکا یک رقم زود برگ ده است که تاریخ برگ دهی حدود 10 روز بعد از پاین است مانند سایر ارقام زود برگ ده به شرایط مربوط و بارندگی مستمر در بهار جهت ابتلا به بیماری بلایت بسیار حساس است. تاریخ برداشت زود تا متوسط ، اندازه میوه متوسط، مستطیلی شکل و کشیده است پوشش پوسته چوبی خوب و دارای درختان بزرگ با تیپ رشد گسترده است.

فورد Forde

زود بارده و تاریخ برگ دهی 5 روز زودتر از چندلر و تاریخ برداشت میوه 5 روز زودتر از این رقم است، تیپ تشکیل جوانه های بارده 100 درصد جانبی، میوه تخم مرغی شکل مغز میوه درشت با رنگ روشن و 54 درصد مغز، این رقم برای وینا و سکستون به عنوان گرده زا استفاده می شود و گرده زاهای مناسب این رقم نیز ارقام پاین، وینا و سر است.

جیلت Gillet

این رقم از تلاقی ارقام UC76-80 به علت کیفیت خوب و چیکو به دلیل تولید محصول زیاد حاصل شده است. این رقم در درختان جوان نیز میوه زیادی تولید می کند و 10 تا 20 روز زودتر از چندلر برداشت می شود، ژیلت یک رقم زود برگ ده است و یک رقم پروتوژن است. تیپ تشکیل جوانه های بارده 100 درصد جانبی و میوه مستطیلی با رنگ مغز روشن که متوسط وزن مغز 2/8 گرم است و درصد مغز 50 درصد که به راحتی از پوست چوبی جدا می شود گرده زاهای مناسب این رقم نیز ارقام پاین ، وینا و سر است .

آیوانهو Ivanhoe

این رقم از تلاقی ارقام 67-13 به علت کیفیت خوب و چیکو به دلیل تولید محصول زیاد حاصل شده است. رشد سالانه درخت متوسط است و به بیماری بلایت مقاوم نیست، آیوانهو یک رقم زود بارده و زود برگ ده است که تاریخ برگ دهی آن همزمان با پاین است و تاریخ برداشت آن همزمان با پاین و سر است و این ارقام گرده زای همدیگر هستند. آیوانهو یک ماه زودتر از چندلر برداشت می شود تیپ تشکیل جوانه های بارده 100 دصد جانبی، میوه تخم مرغی شکل، مغز میوه درشت با متوسط وزن 7/7 گرم و 57 درصد مغز است.

مشخصات تعدادی از ژنوتیپ های امید بخش گردو :

کلون Z60

این کلون از منطقه ضیاء آباد قزوین جمع آوری شده است. شکل درخت نیمه راست، قدرت رویشی آن متوسط، تیپ تشکیل جوانه های بارده 60 درصد جانبی، زمان برگ دهی زود تا متوسط، نسبتا حساس به سرما اما در سال های متعارف کمتر دچار سرمازدگی می شود. گرده افشانی گل نر قبل از تاریخ پذیرش گل ماده (پروتاندر)، تراکم شاتون های نر متوسط، زمان رسیدن در شرایط کرج اواسط شهریورماه ، از ارقام نسبتا پر بار و عملکرد آن متوسط است. متوسط وزن یک میوه با پوست چوبی به 15 گرم می رسد متوسط وزن مغز 6/7 گرم، شکل میوه کشیده و درشت، رنگ مغز کهربایی روشن، نسبت مغز 53 درصد، سطح پوست چوبی صاف، چسبندگی پوست به مغز ضعیف، ضخامت پوست چوبی نازک، مناسب برای کاشت در مناطق معتدل سرد است .

کلون Z63  :

این کلون نیز همانند کلون قبلی از منطقه ضیاءآباد قزوین جمع آوری شده است. شکل درخت نیمه گسترده، قدرت رویشی آن متوسط، تیپ تشکیل جوانه های بارده 100 درصد جانبی، زمان برگ دهی متوسط در بعضی از سال ها دچار سرمازدگی می شود. تاریخ گرده افشانی گل نر قبل از تاریخ پذیرش گل ماده (پروتاندر)، زمان رسیدن محصول در شرایط کرج اواسط شهریورماه، تراکم شاتون های گل نر متوسط، از ارقام پر محصول و میزان متوسط عملکردی هکتاری آن نسبتا زیاد است.

متوسط وزن یک میوه با پوست چوبی به 12 گرم، متوسط وزن مغز 6/7 گرم و نسبت مغز و به 50 درصد می رسد میزان حساسیت به سرمای زمستانه کم در بعضی از سال ها دچار سرمازدگی می شود. شکل میوه کشیده و رنگ مغز کهربایی سفید، سطح پوست چوبی صاف، چسبندگی پوست به مغز ضعیف، ضخامت پوست چوبی بسیار کم است . و قابل کشت در مناطق معتدل است.

کلون G3 :

این کلون نیز از ژنوتیپ های انتخابی منطقه کرج است . شکل درخت نسبتا گسترده، قدرت رویشی متوسط، تیپ تشکیل جوانه های بارده 100 درصد جانبی، نسبتا زود رس، گاهی دچار سرمازدگی می گردد. تاریخ گرده افشانی گل نر قبل از تاریه پذیرش گل ماده (پروتاندر) تعداد شاتون های نر نسبتا زیاد، زمان رسیدن در شرایط کرج اوایل شهریورماه از ارقام پر محصول میزان محصول و عملکرد هکتاری آن زیاد است. متوسط وزن یک میوه با پوست چوبی به 18 گرم می رسد. میزان  حساسیت به سرمای زمستانه متوسط، شکل میوه آن گرد و درشت، رنگ مغز قهوه ای روشن، نسبت مغز بالا و حدود 55 درصد است. سطح پوست چوبی صاف، چسبندگی پوست به مغز ضعیف و مغز به راحتی جدا می شود این کلون برای کشت در مناطق نسبتا معتدل مناسب است.

کلون B21-1.3 :

دارای درختانی نسبتا پا کوتاه با قدرت رویشی متوسط تیپ تشکیل جوانه های بارده 10 درصد جانبی (عموما انتهایی)، در بعضی مواقع به صورت خوشه ای میوه تولید می کند. زمان برگ دهی نسبتا زود و گاهی دچار سرمازدگی می شود. مناسب کشت و کار برای مناطق معتدل، فاصله زمانی بروز گل های نر و ماده کم است و در حقیقت تا حدودی دارای پوشش گرده افشانی خودی است. زمان رسیدن محصول در شرایط کرج اوایل شهریورماه ، از ارقام پر محصول ، متوسط میزان محصول هر درخت به 22 کیلوگرم می رسد. متوسط عملکرد در هر هکتار در شرایط مناسب 6200 کیلوگرم برآورده شده است، متوسط وزن میوه 11 گرم، متوسط وزن مغز 4/5 گرم و نسبت مغز و به 48 درصد می رسد میزان حساسیت به سرمای زمستانه زیاد است. شکل میوه کشیده، رنگ مغز قهوه ای روشن، سطح پوسته چوبی صاف، پوست نازک و مغز به راحتی از پوست جدا می شود.

 

ازدیاد از طریق بذر

بذر گردو به علت هتروزیگوت بودن تولید نهال های غیر یکنواخت می کند. در این روش یا بذر را مستقیما در محل اصلی باغ کشت می نمایند و یا این که در پاییز بذور در خزانه کاشته می شود و در سال دوم به زمین اصلی انتقال می یابد. برای کاشت بذر در زمین اصلی اگر بذرها به پهلو در خاک قرار گیرند قدرت جوانه زدن بیشتر خواهد بود.

برای اینکه بذر گردو به طور یکنواخت و در بهار سبز شود به یک دوره استراتیفیکاسیون نیازمند است. در بعضی موارد به عوض کشت بذر در پاییز یا زمستان آنها را به مدت سه ماه در دمای 2 تا 4 درجه سانتی گراد قبل از کشت در جعبه هایی یک ردیف ماسه و یک ردیف بذر چیده شده است استراتیفه می کنند تا اینکه جوانه زنی خوبی داشته باشد و بهتر است بذرها قبل از جوانه زنی در داخل جعبه، با مراقبت های لازم در زمین اصلی کشت بشوند. نهال های بذری گردو به شرایط غرقابی خاک خیلی حساس هستند.

مزایای کشت بذر

ارزانی قیمت نهال های دانه زاد نسبت به نهال پیوندی

عدم انتقال بیماری ویروسی از طریق بذر

تکثیر گردو درنهالستان

نهالستان باید دارای خاک عمیق با زهکشی خوب، شنی لومی یا لومی باشد. عملیات آماده سازی خاک، از سال قبل از کشت آغاز می شود. معمولا در فصل تابستانی قبلی خاک را تسطیع می کنند و جداول آبیاری احداث می شود.

در اواخر بهار یا تابستان این محل نهالستان با بخاردهی ضد عفونی می شود. اخیرا بخاردهی بیشتر در زیر پوشش پلاستیک انجام می گیرد تا اثر بیشتری داشته باشد. بخاردهی صحیح اکثر نماتدها، حشرات خاک زی، علف های هرز دائمی، بذر علف های هرز و بسیاری از قارچ ها و باکتری ها را نابود می کند. برای بخاردهی صحیح نیاز است که خاک نرم بوده و رطوبت کافی داشته باشد. بعد از بخاردهی پوشش پلاستیکی برداشته شده و ردیف ها با بسترهای کاشت ایجاد می شود.

بخاردهی ، به دلیل محدود کردن فعالیت قارچ های مفید خاک زی (مایکوریزا)، سبب می شود که کمبود فسفر (P)، و وروی (Zn) در درختان نهالستان بروز کند. قبل از کاشت کود فسفر و روی به خاک بخاردهی شده داده می شود.

برداشت بذر و آماده سازی آن جهت کاشت در نهالستان

برداشت بذر و آماده سازی بذر گردو از شهریور ماه تا اوایل آذر ماه صورت می گیرد. به غیر از زمانی که بذرها در پاییز کشت می شود، بذور قبل از جوانه زنی به یک دوره چینه سرمایی نیاز دارند. چینه سرمایی نیاز دارند. چینه سرمایی عبارت است از قرار دادن بذر در ماسه، پیت ماوس، یا مخلوطی از ورمی کولیت و پرلیت مرطوب و نگهداری آن در دمای 1 تا 4 درجه سانتی گراد برای مدت حداقل 2 ماه قبل از کشت در بهار.

اغلب بذور گردو با قرار گرفتن در معرض دمای زمستانه در فضای باز به طور طبیعی سرمای مورد نیاز را دریافت می کنند. اما برای تامین نیاز سرمایی مقادیر کمتر بذر که در بهار کاشته می شوند، بسته های کوچک را می توان در یخچال استراتیفه کرد، کیسه های کوچک تا متوسط درون جعبه در فضای بیرونی یا در ساختمانی بدون منبع گرم کننده قابل استراتیفه کردن است.

این بذرها آب پاشی می شوند و مقدار رطوبت آنها به دقت تحت نظر قرار می گیرد و در طول مدت استراتیفه کردن میزان رطوبت ثابت نگه داری می شود.

کاشت بذر در نهالستان

بذرها در عمق حدود 10 سانتی متر و با فاصله 8 تا 15 سانتی متر روی ردیف و با فاصله 150 تا 200 سانتی متر بین ردیف ها کاشته می شوند. وقتی نهال ها با ارتفاع 25 تا 30 سانتی متر رسیدند، تنک می شوند تا فاصله نهال ها برای 20 تا 25 سانتی متر تنظیم شود.

بعضی نهالستان ها وقتی که نهال ها به ارتفاع 25 تا 30 سانتی متر رسیدند از عمق 20 سانتی متر در زیر خاک با بیل اقدام به کف بری ریشه ها می کنند، عمل قطع نوک ریشه ها، باعث تولید سیستم ریشه ای منشعب می شود. بعد از کف بری باید بلافاصله آبیاری انجام گیرد. چند روز بعد از کف بری نهال ها به راحتی قابل تنک خواهند بود.

ازدیاد گردو از طریق بذور آپومیکس (نامیزیده) :

آپومیکسی (نامیزیدن) پدیده ای است که طی آن بذر به طریق تولید مثل غیر جنسی و جنین بدون اتحاد گامت نر و سلول تخم حاصل می شود و به عنوان یک قاعده کلی جنین در نتیجه تقسیم میتوزی در هسته یک سلول رویشی تخمدان بدون ترکیب با گامت نر حاصل می شود.

از فرآیند آپومیکسی می توان در موارد زیر بهره برداری نمود :

*­ تکثیر یکنواخت درختان میوه از طریق بذور آپومیکس

* تولید غیر جنسی انواع انیوپلوئیدها

* تولید کلون های عاری از ویروس برای گونه هایی که در انها ویروس از طریق بذر حقیقی منتقل می شود.

* ازدیاد گونه هایی که تکثیر جنسی آنها مشکل است.

* همچنین آپومیکسی در مناطقی که در تکثیر جنسی ارقام گردو موفقیتی ندارند به عنوان یک گزینه درتکثیر یکنواخت منابع ژنتیکی شناسایی شده قابل استفاده است.

در مطالعه ژنتیکی آپومیکسی به نظر می رسد سه دسته ژن در تولیدمثل آپومیکسی دخالت دارند :

*­ ژن هایی که مانع کاهش کروموزومی می شوند

* ژن هایی مانع عمل لقاح می شوند

* ژن هایی که در رشد سلول های تخمک کاهش نیافته و بالاخره بارور نشده دخالت

درصد تشکیل میوه آپومیکسی 5/9 تا 6/15 درصد و با گرده افشانی 1/51 تا 7/75 درصد گزارش شده است.

خصوصیات تولید میوه آپومیکس در سال هایی که سرمای دیر رس بهاره به گل های نر و ماده آن آسیب می رساند، سر شاخه های جانبی جدید با گل های ماده جدیدی را تولید می کند که بدون عمل لقاح تولید میوه می کنند و محصول تولیدی این ژنوتیپ تحت شرایط خسارت کامل سرمای دیررس بهاره حدود 60 درصد پتانسیل تولید همان درخت در شرایط طبیعی است. کیفیت میوه و مغز بسیار مناسبی نیز است.

ازدیاد از طریق قلمه

تحقیقات در زمینه ریشه دار کردن قلمه ها نشان داده است که اعمال تیمار حرارتی برای ناحیه ریشه به همراه مصرف هورمون IBA (ایندول 3 بوتریک اسید) جهت تحریک ریشه زایی است. ولی تولید ریشه، زیاد موفقیت آمیز نبوده است .

گردو از گونه های سخت ریشه زا است، و تکثیر موفق چنین گیاهی نیاز به دقت در شرایط و کنترل عوامل ژنوتیپی، فصلی و محیطی، همچنین به کارگیری اکسین دارد.

خوابانیدن روشی است که در آن شاخه ها در یک بستر ریشه دار می شوند. برای احداث یک بستر ازدیاد از طریق خوابانیدن، درختان مادری (مواد گیاهی که به طور غیر جنسی تکثیر شده و پیوندی نباشند ارجحیت دارند) باید در فصل خواب از نزدیک به سطح زمین سر برداری شوند . در بهار بعدی، شاخه های قوی رشد خواهند کرد. در ماه اردیبهشت یا خرداد این شاخه ها به طور افقی روی زمین محکم خوابانیده می شود، که به عنوان منشا تولید شاخه های لازم برای خوابانیدن خواهند بود.

شاخه های فرعی را با بستن سیم مسی در نزدیکی قاعده پایینی این شاخه ها (در حدود 7/0 تا 2/1 سانتی متر) زیر یک گره، حلقه برداری می کنند. مصرف هورمون اکسین با غلظت 2000 تا 5000 قسمت در میلیون در بالای محل حلقه برداری شده می تواند مفید باشد.

بعد از حلقه برداری این شاخه های فرعی، کل سطح بستر خواب را با براده چوب حداقل 7 تا 10 سانتی متر بالای محل حلقه برداری شده می پوشانند. با آب پاشی از بالا، بستر را مرطوب نگه می دارند. در زمستان که پایه ها در خواب هستند، شاخه های ریشه دار شده باید برداشت شده و روی خطوط ردیف ها در نهالستان کشت شوند.

در روش ازدیاد از طریق قلمه های نیمه خشبی از شاخه های رشد کرده سال جاری که چوبی شده اند و رشد اولیه شدید آنها به مقدار زیادی کاهش یافته است، استفاده می شود. برای حصول بالاترین درصد ریشه دهی، قلمه ها را در اوایل شهریور ماه تا اواسط آبان از شاخه های پر رشد از پایه های مادری پیوندی یا غیر پیوندی تهیه می کنند. به دلیل این که زخمی شدن شاخه های جانبی باعث کاهش ریشه دهی می شود، موقع جمع آوری مواد گیاهی باید با دقت عمل شود تا زخم زیادی ایجاد نشود. قرار دادن شاخه ها در سطل آب روش خوبی در تهیه قلمه ها است. قلمه ها را طوری آماده کنید که 3 تا 5 گره و 12 تا 30 سانتی متر طول داشته باشند.

قلمه های با قطر 7/0 تا 5/2 سانتی متر ریشه دار می شوند . قلمه های تحتانی بهتر از قلمه های انتهایی ریشه دار می شوند.

قاعده قلمه ها باید در محلول هورمون اکسین از نوع محلول IBA با غلظت 6000 تا 8000 قسمت در میلیون تا عمق 5/1 تا 5/2 سانتی متر به مدت 5 ثانیه و یا به مدت 30 ثانیه در صورت استفاده از محلول آبکی نمگ پتاسیم (K-IBA) فرو برده شوند. سپس این قلمه ها مستقر می شوند.

در زیر یک سیستم مه پاش به همراه سیستم پا گرمایی با دامنه دمایی از 24 تا 27 درجه سانتی گراد (75 تا 80 درجه فارنهایت) در گلخانه قرار داده می شوند. درصد بالای ریشه زایی هم برای قلمه های خشبی و هم برای قلمه های نیمه خشبی، به مدت 30 تا 50 روز پاگرما نیاز است. یک چرخه ی مه پاشی 4 ثانیه ای هر 2 تا 4 دقیقه تاثیر خوبی خواهد داشت. سیستم مه پاشی باید در طول شب خاموش شود . بعد از 30 تا 35 روز، مه پاشی باید به تدریج کاهش یابد تا قلمه های ریشه داده به شرایط محیطی سازگار شوند.

ایراد اصلی ازدیاد از طریق قلمه های نیمه خشبی این است که در انتهای فصل رشد که گردو به طور طبیعی به خواب می رود، رشد ریشه ها و شاخه های تازه تحریک می شوند. تنها زمانی که قلمه ها در گلدان های نشایی جداگانه ریشه دار شده باشند درصد زنده ماندن بالا است .

در روش ازدیاد از طریق قلمه های خشبی نسبت به قلمه های نیمه خشبی جا به جایی ساده تری دارند زیرا این قلمه بعد از اینکه گیاهان به خواب رفتند جمع آوری می شوند، نیاز به مه پاش نداشته، و برگ ندارند. با وجود این نتایج بسیار متفاوتی گزارش شده است. قلمه های خشبی بلافاصله بعد از ریزش برگ ها بهترین وضعیت را دارند. قلمه ها در دی ماه ریشه دهی خوبی دارند.

مصرف هورمون اکسین به صورت فرو کردن سریع قلمه ها در IBA با غلظت 4000 تا 8000 قسمت در میلیون و یا قرار دادن قلمه ها به مدت 24 ساعت در محلول IBA با غلظت 200 تا 300 قسمت در میلیون بکار می رود .

قلمه ها باید در گلدان ها نشایی جدا کاشته شده و در محیطی مرطوب قرار داده شوند. باید سیستم پاگرمایی به مدت 30 تا 50 روز در محدوده دمایی 24 تا 27 درجه سانتی گراد (75 تا 80 درجه فارنهایت) حفظ شود تا ریشه زایی تحریک شود.

مدیریت نهالستان گردو

مدیریت نهالستان شامل عملیات متعدد از جمله مدیریت موثر آبیاری در طول فصل رشد است. در بیشتر نهالستان ها مدرن آبیاری بارانی به کار می رود چون در این روش آبیاری نسبتا یکنواختی اعمال می شود. آبیاری نواری بهتر از آبیاری بارانی است.

در صورت احساس نیاز نهال ها به عناصر غذایی، کوددهی انجام می شود. کوددهی ازته به دفعات زیاد با مقادیر کم برای تحریک رشد سریع ضرورت دارد.

کنترل علف های هرز برای موفقیت درتولید نهال بسیار ضروری است. کنترل علف ها را می توان با کولتیواتور زدن، استفاده از علف کش ها، یا ترکیبی از این دو روش انجام داد.

ازدیاد گردو از طریق پیوند

پیوند عبارت است از متصل کردن دو قسمت زنده گیاهی به هم به نحوی که هر دو قسمت، توسط باز زایی در محل اتصال با هم یکی شده و به عنوان گیاهی مستقل به رشد ادامه دهند که قسمت بالای محل پیوند را پیوندک و قسمت زیر که به ریشه متصل است پایه نامیده می شود.

پایه های مورد استفاده در گردو :

J.hindsii به شوری خاک مقاوم است، دارای سرعت رشد سریع و اتصال پیوند قوی است و همچنین در مقابل عامل پوسیدگی ریشه Armillariamellia و نماتد ریشه مقاوم است اما نسبت به فیتوفترا حساس است .

J.regia و J.nigra در برابر شوری خاک آسیب پذیر هستند و همچنین در برابر PH زیاد کلروز نشان می دهند و نیاز به کلات آهن دارند اما وقتی که گردوی ایرانی روی J.major و یا J.microcarpa پیوند شود این حالت دیده نمی شود. J.regia در برابر غرقابی نسبت به J.hindsii مقاوم تر است اما به سفره آب بالا حساسیت دارد.

در یک تقسیم بندی کلی پیوند به دو گروه تقسیم می شود :

الف) پیوند شاخه بریده که در این نوع پیوند، پیوندک از یک شاخه دارای چند جوانه تشکیل شده است و دارای انواع مختلف است.

ب) پیوند جوانه هرگاه پیوندک از رشد یک جوانه به همراه مقداری از پوست و گاها چوب حاصل شود این عمل را پیوند زنی جوانه می گویند.

اصولا پیوندک در گردو باید دارای مشخصات زیر باشد :

*­ جوانه با شاخه بریده کمتر از یک سال سن داشته باشد.

* با پایه سازگار باشد.

* در گردو برای پیوند جوانه و شاخه بریده شاخه بهتر است خشبی باشد و فاقد جوانه های گل باشد.

* شاخه های بالغ و پیوند دهنده دارای مغز پر باشند.

* از شاخه های بالغ و پیوند دهنده و جوانه های غیر گردن دار انتخاب گردد.

* از قسمت وسط شاخه انتخاب شود معمولا جوانه های انتهایی خیلی جوان و ضعیف هستند و جوانه های تحتانی پتانسیل تولید ضعیف تری دارند.

* میزان رشد پیوندک و پایه با هم تناسب داشته باشند.

* پیوندک عاری از عوامل بیماری زا و عوامل آفت زا باشد.

* پیوندک از درختان مادری با مشخصات مطلوب انتخاب شود.

* پایه مناسب برای پیوند گردو باید سالم، سازگار به شرایط محیطی و دارای قابلیت مقاومت به عوامل بیماری زا بوده و ضمن سازگاری با پیوندک قابلیت جا به جایی با کمترین تلفات را داشته باشد.

چرا گیرایی پیوند در گردو ضعیف است ؟

نیاز به دمای بالا جهت تشکیل کالوس، تفاوت در ضخامت پوست پایه و پیوندک، ترشحات آوندهای چوبی، وجود مواد باز دارنده، بالا بودن میزان فنل ها همراه با قند و ژوگلون و اسید کوماریک، مغز چوب پنبه ای ساقه در گردو ، نیاز به رطوبت نسبی بالا در مدت تشکیل کالوس و رشد پیوندک و همچنین محدودیت در تهیه پیوندک مناسب مهمترین عوامل تاثیر گذار در گیرایی پیوند گردو است.

کمبود رطوبت در شاخه پیوندک یکی از عوامل اصلی در کم شدن درصد موفقیت در گرفتن پیوند است، میزان ترکیبات هورمونی شامل IAA و نسبت (C/N) که رابطه مستقیم با نسبت (IAA/ABA) دارد در گرفتن پیوند موثر است.

تهیه و آماده سازی پیوندک :

پیوندک از ارقام و ژنوتیپ های برتری تهیه می شود که دارای خصوصیاتی نظیر باردهی جانبی بالا، محصول زیاد، نسبت مغز به پوست بالا، رنگ مغز روشن، تاریخ برگ دهی دیر و .... است.

معمولا شاخه هایی با طول 160-60 سانتی متر و قطر 16-10 میلی متر دارای کیفیت مناسبی برای تهیه پیوندک شاخه بریده هستند. و از شاخه هایی برای تهیه پیوندک استفاده می گردد که سطح مقطع آنها مدور و گرد بوده و حداقل یک متر طول داشته باشند. شاخه هایی که دارای رشد کم، عدسک های فراوان و برجسته ، دارای جوانه های گردن دار، شاتون های نر فراوان و یا سطح مقطع زاویه دار هستند برای تهیه پیوندک مناسب نیستند. جوانه های مورد نیاز برای پیوند در ماه های آذر، دی و بهمن تهیه و جمع آوری می شوند، طول شاخه های حامل جوانه مهمولا 50-30 سانتی متر بوده و در سردخانه در درجه حرارت 4-0 درجه سانتی گراد با رطوبت 90-80 درصد نگهداری می شوند. بهتر است برای جلوگیری از خشک شدن پیوندک ها آنها را در داخل خاک اره مرطوب و یا پیت قرار داده و سپس آنها را در داخل کیسه های پلاستیکی بزرگ (نظیر کیسه زباله) نگهداری نمود تا رطوبت خود را حفظ نمایند.

ازدیاد گردو از طریق پیوند در محیط کنترل شده :

شرایط لازم برای موفقیت بیشتر عبارت اند از :

-­تولید پایه مناسب

- تهیه پیوندک مناسب

- انتقال پایه و پیوندک به محیط کنترل شده

- نگهداری نهال ها (پایه ها) در دمای 2 تا 3 درجه سانتی گراد تا زمان پیوند

- کنترل دمای محل پیوند در 25 تا 26 درجه سانتی گراد

- کنترل رطوبت نسبی محل پیوند و محیط

-کنترل دمای قسمت های خارج از محل پیوند در 3 تا 5 درجه سانتی گراد

- استفاده از سیستم های مناسب ترموستات، ترموکوپل، و سنسورهای مناسب برای کنترل دما و رطوبت

- تعیین تاریخ مناسب پیوند و سایر عملیات

- تهیه بستر مناسب برای نگهداری نهال ها بعد از عملیات پیوند

- ایجاد شرایط مناسب برای سازگار کردن نهال های پیوندی به شرایط فضای آزاد

انواع پیوند شاخه بریده شامل پیوند نیمانیم به صورت ساده یا پاشنه دار، پیوند V، پیوند اپی کوتیل و پیوند امگا که در این پیوندها از سیستم های کنترل حرارت و رطوبت مانند Hot، callus، Hot cable، Sawdust استفاده می شود.

استفاده از این تکنیک درصد موفقیت در پیوند را بالا می برد.

روش های متداول پیوند گردو در ایران :

الف- روش های مختلف پیوند شاخه بریده

پیوند اسکنه یا شکافی (Cleft grafting)

پیوند نیمانیم ساده (Splice grafting)

پیوند نیمانیم زبانه ای (Whip or Tongue grafting )

پیوند زینی (Saddle grafting)

پیوند جانبی ( Side grafting)

پیوند امگا (Omega grafting)

ب- روش های مختلف پیوند جوانه

پیوند وصله ای (Patch budding)

پیوند شکمی (T budding)

پیوند قاشی یا پیوند تراشه ای (Chip budding)

 

پیوند جوانه ی خرداد ماه (جو درو)

اگر شرایط اقلیمی و طول فصل رشد طولانی در یک منطقه فراهم باشد و همچنین شدت برودت هوا در فصل پاییز و زمستان کم باشد و پایه ها تا اواخر خردادماه از رشد قابل قبولی برای انجام پیوند جوانه برخوردار باشند روش های مناسب پیوند جوانه می تواند در آن محل روی پایه های بذری انجام شود به خصوص در روش پیوند وصله ای بر روی پایه های جوان در خرداد تا اوایل تیر ماه، جوانه ها در همان سال رشد می کنند و به ین ترتیب مانند روش پیوند مورد استفاده برای بادام، هلو، یا سایر هسته دارها، یک نهال پیوندی گردو در کمتر از 18 ماه تولید می شود. که در زمان انتقال سیستم ریشه ای قوی تر، با نسبت ریشه به شاخه بالاتری خواهد داشت.

با این وجود، این نهال ها در زمان انتقال کوچک تر بوده و نیاز به توجه بیشتری دارند تا در زمان کوتاه بین پیوند و خواب رشد مناسبی داشته باشند.

مراحل کار به این ترتیب است که بذر در پاییز کاشته شده و مراقبت می شود. در بهار این نهال های بذری کف بری می شوند تا باعث تحریک به تولید سیستم ریشه ای خشبی تری شوند و بلافاصله آبیاری می شود. پیوند جوانه در خرداد تا اوایل تیرماه انجام می گیرد که قطر نهال ها به اندازه حدود 5/1 سانتی متر رسیده است. یک پیوندک وصله ای با استفاده از یک چاقوی تیز دو زبانه ای با تیغه هایی به فاصله 5/2 سانتی متر از یکدیگر، حدود 10 سانتی متر بالای سطح زمین روی پایه زده می شود.

بهترین پیوندک ها برای پیوند وصله ای از شاخه های درختانی که به همین منظور در نظر گرفته شده باشند تهیه می شود. درختانی با قدرت رشد متوسط، که هر ساله در طی ماه خرداد تا اوایل تیر ماه (که زمان تهیه پیوندک است)هرس تابستانه می شوند، به راحتی میتوان شاخه های کم قطر بیشتری تهیه کرد. عموما رشدی که بعد از هرس حاصل می شود می تواند پیوندک های مورد نیاز برای سال آینده را تامین کند. در صورتی که تعداد زیادی پیوندک گرفته شود، این درختان باید با دوغ آب یا با رنگ لاتکس سفید محلول پاشی شوند تا از آفتاب سوزی محافظت شوند.

جوانه های رشد کرده روی شاخه فصل جاری، در صورتی که جوانه ها و چوب آنها به رنگ متمایل به زرد باشند، نیز می تواند برای تهیه پیوندک استفاده شود. این تغییر رنگ از سبز به متمایل به زر نشانگر بالغ تر بودن جوانه است.

تنها جوانه های فشرده کوتاه برای پیوند زدن می تواند به کار رود. جوانه های گردن دار که در قسمت انتهایی شاخه قرار دارند مناسب نمی باشند. این پیوندک ها در محل پیوند با استفاده از نوار پلاستیکی با عرض 5/1 سانتی متر بسته می شوند. در زمان پیوند زنی پایه را از 15 سانتی متر بالاتر از محل پیوند سربرداری می کنند. بیست روز بعد از پیوند وصله ای بالای نهال را از حدود 5/2 سانتی متر بالای پیوندک حذف کرده و نوار روی پیوندک را حذف می کنند. نهال با رنگ سفید لاتکس محلول پاشی می شود تا از آفتاب سوزی جلوگیری شود.

پیوند جوانه ی پاییزه (پیوند خواب)

اگر شرایط اقلیمی مناسب و طول فصل رشد طولانی در یک منطقه فراهم نباشد و همچنین شدت برودت هوا در فصل پاییز و زمستان زیاد باشد و پایه ها تا اواخر خرداد ماه به رشد قابل قبولی برای انجام پیوند جوانه نرسیده باشد از پیوند خواب استفاده می شود، در این حالت پیوند جوانه در اواخر تابستان، معمولا در شهریور ماه زده می شود. پایه و درختانی که از آنها پیوندک تهیه می شود باید طوری پرورش شوند که پوست به راحتی از چوب جدا شوند.

برای گردو معمولا پیوند وصله ای به کار می رود که گاهی با تغییراتی به صورت I ، نیز پیوند زده می شود. استفاده از پیوند جوانه T نیز امکان پذیر است. شاخه ای که پیوندک از آن تهیه می شود، باید از حدود 3 هفته قبل آماده شود تا بهترین گیرایی حاصل شود. شاخه پیوندک از شاخه های پر رشد سال جاری انتخاب می شوند، که بلافاصله از درخت جدا نمی شوند. برگ ها از نیمه پایینی تا دو سوم این شاخه پیوندک جدا می شوند، طوری دمبرگ با طول 5/2 سانتی متر روی شاخه باقی بماند (اگر برگ های زیادی قطع شود، باعث جدا نشدن پوست می شود). این دمبرگ ها طی 2 تا 3 هفته می افتند.

عدم بلوغ جوانه ها در یک سوم انتهایی شاخه پیوندک آنها را برای استفاده در پیوند نامناسب می کند، این جوانه ها را جوانه های گردن دار می نامند. (برای اینکه فاصله بین دمبرگ و جوانه در آنها طویل تر است) . قبل از انجام پیوند این شاخه های پیوندک قطع می شوند. اگر زودتر بریده شوند، می توان برای 3 تا 4 روز در محیطی خنک و مرطوب نگهداری شوند.

ترجیح داده می شود شاخه پیوندک همان روز قبل از عمل پیوند زنی جمع آوری شود و برگ ها را در زمان جمع آوری حذف می کنند. زمانی که از این روش استفاده می شود باید مطمئن شد که سطح جوانه به خوبی پیچیده شود تا از خشک شدن آنها جلوگیری شود. جوانه موجود روی شاخه ای که در زمان جمع آوری برگ های آن قطع شده باشد سریع تر از جوانه ای که روی شاخه ای که 3 هفته قبل آماده شده است خشک می شود.

این تیغه ها باید موازی باشند و 5/2 سانتی متر فاصله داشته باشند. در پیوند وصله ای، چاقوی دو زبانه هم برای برش قطعه ای از پوست پایه و هم برای برداشت وصله ای محتوی جوانه از شاخه پیوندک استفاده می شود. استفاده از چاقوی دو زبانه ای باعث اطمینان از تماس کامل این وصله ها هم در پایین و هم در بالا (در دو انتهای آن) می شود.

عرض این وصله جوانه دار باید کمی باریک تر از قسمتی که روی پایه ایجاد شده است باشد تا موقع بستن محکم با آن جفت شود. برای جدا کردن پیوندک از شاخه وصله جوانه در جهت جانبی فشار داده می شود تا از شاخه جدا شود، سعی نکنید جوانه را بلند کنید. اگر جوانه را بلند کنید اغلب داخل جوانه روی شاخه باقی مانده و سبب می شود جوانه از بین برود. تنها از جوانه های دو تایی با اندازه متوسط سالم برای پیوند وصله ای استفاده کنید. از جوانه های گردن دار استفاده نکنید. جوانه ها معمولا در روی پایه در ارتفاع 10 تا 25 سانتی متر از زمین استقرار داده می شوند به محض قرار دادن وصله روی پایه باید بسته شود. همه بخش های برش خورده باید پوشیده شده و با استفاده از یک نوار پلاستیکی یا نوار چسب دار به عرض 5/1 سانتی متر، یا پارچه ی آغشته به موم وصله محکم وصل می شود.

نوار پارچه ای باید در قسمت پشت جوانه ، 10 تا 14 روز بعد از پیوند برای جلوگیری از حلقه زنی نهال سریع الرشد قطع شود.

در پیوند جوانه ی I در قسمت بالا و پایین برش هایی افقی و یک برش عمودی در انتها روی پایه با یک چاقوی دو تیغه زده می شود. این عمل باعث ایجاد زبانه هایی می شود که بلند شده و وصله جوانه دار در آن جای می گیرد و سپس روی این وصله استقرار می یابد. وصله جوانه دار به همان روشی که در پیوند وصله ای بود آماده می شود.

برای پیوند جوانه ی T پوشش بزرگی بریده شده و پیوندک در جهت فشار داده شده طوری که در زیر این پوست هیچ چوبی وجود نداشته باشد اما جوانه روی آن باقی مانده باشد. این پوست به دورن یک برش T شکل در پوست پایه هدایت می شود. معمولا با یک نوار پلاستیکی بسته می شود.

قبل از آغاز رشد بهاره پایه از 5/1 سانتی متر بالای پیوندک سر برداری می شود. در طول فصل شاخه های رشد کرده از جوانه ها چندین مرتبه هدایت می شوند تا به طور مستقیم عمودی رشد کنند.

پیوند شاخه بریده

پیوند شاخه بریده در درختان گردو بسیار مشکل تر از سایر درختان میوه یا درختان خشکباری است. اگر از دستورالعمل های خاص برای کنترل دما و کنترل شیره دهی پیروی شود، امکان غلبه به بیشتر این مشکلات وجود دارد.

شیره دهی به جریان شیره نباتی در اثر فشار ریشه گفته می شود. اگر این شیره گیاهی بعد از پیوند شاخه بریده در زیر نوار پلاستیکی یا موم بماند، ممکن است پیوندک را از بین ببرد. شیره دهی وقتی که دما نوسان داشته باشد مضرتر است . اگر بعد از یک شب بسیار سرد، یک روز گرم و آفتابی وجود داشته باشد، شیردهی در حدود ساعت 10 قبل از ظهر آن روز صورت می گیرد. داده ها نشان می دهد که یک بار شیره دهی در حدود 7 روز بعد از گرمای ناگهانی شروع می شود، افزایش سریع دما و در پی آن کاهش سریع طی چند روز همچنین آبیاری یا بارندگی شدید 2 هفته قبل یا 2 هفته بعد از پیوند شاخه بریده شیردهی را تشدید می کند.

با سربرداری پایه از 5 تا 8 سانتی متر بالای محل پیوند ، 1 تا 2 هفته قبل از پیوند، شیره دهی کنترل می شود. شیره دهی باید طی چند روز متوقف شود. روش دیگر این است که روی پوست تا چوب در پایه و در زیر محل پیوند در چندین نقطه برش انجام شود بدون اینکه حلقه برداری کاملی انجام شود. در درختان کوچک، نظیر نهال های نهالستان این برش ها را می توان با یک چاقو انجام داد . در درختان بزرگ، از اره استفاده می شود. شیره دهی بعدی به مقدار زیادی به جای محل پیوند، از این محل های برش خورده صورت خواهد گرفت. اگر عمل پیوند قبلا صورت گرفته باشد و دوباره شیره دهی آغاز شود، دوباره در پایه برش ایجاد می شود تا شیره دهی متوقف شود . همچنین در طی پیوند زنی آبیاری کم می شود تا شیره دهی کاهش یابد.

سرما یا گرمای شدید التیام محل پیوند را به تاخیز می اندازد. در دمای کمتر از 20 درجه سانتی گراد در گردو هیچ کالوسی ایجاد نمی شود. دمای ایده آل برای افزایش گیرایی پیوند 26 درجه سانتی گراد است. اگر متوسط دمای روزانه حداقل 21 تا 24 درجه سانتی گراد نباشد، پیوند به تاخیر می افتد.

پیوندک مناسب معمولا در قسمت پایینب شاخه هایی که در فصل رشد قبل تولید شده اند به دست می آیند. شاخه پیوندک باید در خواب بوده و در ماه های آذر تا بهمن جمع آوری شده باشند. این پیوندک ها با پیچیدن در مواد مرطوب نظیر پیت ماس یا خاک اره مرطوب از خشک شدن محافظت می شوند. سپس این بسته در انبار سرد در دمای صفر تا 4 درجه سانتی گراد نگهداری می شوند.

برای آغاز عمل پیوند شاخه بریده ، یک برش خوب در بالای پایه ای که قبلا سر برداری شده باشد صورت گیرد.

زمانی که دما در حد ایده آل نباشد، جفت شدن کامل پایه و پیوندک اهمیت زیادی دارد باید تا حد امکان کامبیوم پایه و پیوندک در تماس نزدیک با یکدیگر باشند. چوب پیوندک باید به اندازه یا کمی کوچکتر از قطر پایه انتخاب شود. یک برش تمیز در پایین پیوندک صورت می گیرد. در پایه و پیوندک یک برش بلند شیب دار به اندازه حدود 4 سانتی متر زده می شود. زبانه های روی پایه و پیوندک باید کمی کوتاه تر از نصف اندازه برش عرضی از محل برش باشد. برش ها به دقت روی هم جفت شده و کامبیوم های مستقر در زیر پیوند روی هم قرار بگیرند. اگر پیوندک کوچک تر باشد، کامبیوم آن درون کامبیوم پایه در نزدیکی بالای محل پیوند قرار می گیرد. اگر زیر پیوند بگیرد بقیه قسمت های آن رشد خواهد کرد.

پیوند زبانه های با نخ یا الیاف رافیا بسته شده و سپ چسب پیوند زده می شود . امروزه نوار پارچه ای چسبنده معمولا به پهنای 2 تا 5/2 سانتی متر یا نوار پوششی پارچه ای مورد استفاده قرار می گیرد.

پیوند شاخه بریده در باغ

اگر قطر این درختان مورد نظر بیشتر از 4 سانتی متر باشد معمولا پوست پایه در این درختان قطورتر از پوست پیوندک است.

از میان روش های مختلف انجام پیوند، پیوند تاجی بیشترین کاربرد را دارد و انجام آن راحت تر است در این روش درصد گیرایی پیوند حداقل برابر روش های دیگر است. در ابتدا یک برش خوب در انتهای پایه ای که قبلا سر برداری شده است ایجاد می شود. اگر در این محل شیره دهی وجود داشت، پیوند زنی تا توقف آن به تاخیر می افتد. برای جلوگیری از شیره دهی چند برش با اره در پایه انجام می گیرد. پیوندک با برشی حدود 5 سانتی متر طول در یک سمت و در جهت مخالف آن یک جوانه وجود دارد تهیه می شود. سپس زیر جوانه ی در جهت مخالف برش اول، برشی حدود 5/2 سانتی متر طول زده می شود تا پیوندکی با لبه ی تیز ایجاد شود.

سپس دو برش در پوست پایه به اندازه ای زده می شود که پیوندک در آن جای گیرد. پوست بین این دو برش را بلند کرده پیوندک قرار می گیرد و نیمی از زبانه پوست روی پایه قطع می شود و می توان به وسیله یک دور نوار چسب مناسب پیوندک را در محل استقرار ثابت کرد و آن را با دو میخ به پایه کوبید. معمولا از میخ های باریک شماره 18 به طول 5/2 سانتی متر استفاده می شود. از میخ هایی که گالوانیزه یا پوشش دار هستند استفاده نشود، زیرا پوشش آنها ممکن است برای پیوندک مسمومیت ایجاد کند.

منگنه کوب های بزرگ نیز می تواند بکار رود در این صورت باید منگنه ها به طور عمودی قرار داده شوند. با توجه به قطر پایه یا شاخه انتخابی دو تا چهار پیوندک روی هر پایه پیوند می شود. بعد از اینکه همه پیوندک ها با میخ محکم شد، محل پیوند چسب زده می شود طوری که همه سطح پیوند پوشیده شود. اگر احتمال بروز دمای بالای 27 درجه سانتی گراد وجود دارد همان طور که قبلا شرح داده شد، به درختان رنگ سفید زده می شود.

پیوند شاخه بریده تاجی برای اصلاح پایه های بزرگ تر در باغ و سرشاخه کاری برای تغییر رقم به کار می رود. در درختان مسن تر پیوند پوستی بر روی شاخه هایی که رشد عمودی قوی تری دارند انجام می گیرد. یک یا دو شاخه پایینی را بدون پیوند نگه می دارند تا به عنوان شاخه های پرستار یا شاخه هایی که تا استقرار پیوندک مواد غذایی برای ریشه های درخت را فراهم می کنند، عمل کنند . شاخه های پرستار بعد از 1 تا 2 سال حذف می شوند.

چسب های استفاده شده روی پیوندک ها از نظر ترک خوردگی کنترل می شوند. اگر لازم بود، دوباره چسب زده می شود و کنترل چسب پیوند تا زمانی که رشد پیوندک به طول 15 سانتی متر برسد ادامه می یابد. چسب پیوند هم می تواند چسب داغ باشد و یا از ترکیب امولسیونی قیر سیاه که مخصوص پیوند و پوشاندن زخم درختان ساخته شده است استفاده شود. چسب زدن دوباره در موفق بودن پیوند شاخه بریده از اهمیت زیادی برخوردار است. اگر شیره دهی مشاهده شد دوباره روی تنه برش ایجاد می شود.

اکثر باغات گردو دارای منشا بذری هستند در سنین 5 تا 6 سالگی در ارفتاع 3 تا 4 متری از طریق نوعی سرشاخه کاری به نام Campano پیوند می شوند.

موفقیت برای پیوند سرشاخه کاری در گردو عمدتا تحت تاثیر کنترل شیره دهی، دما و رطوبت نسبی محیط است. در گردو دما به مدت چهار هفته باید در حدود 25 درجه سانتی گراد حفظ شود.

پیوند اپی کوتیل

پیوند به روش اپی کوتیل یک تکنیک کاملا گلخانه ای برای تولید نهال پیوند در کوتاه ترین زمان ممکن بدون استفاد از فن آوری ریز ازدیادی است.

به این منظور بذور استراتیفه شده در اواخر بهمن ماه کاشته می شوند و در دمای حدود 20 درجه سانتی گراد در گلخانه نگهداری می شوند، محور زیر لپه یا هیپوکوتیل تولید ریشه چه و محور بالای لپه یا اپی کوتیل تولید ساقه چه و برگ های اولیه را می کند . در اردیبهشت ماه قطر نهال رشد کرده به اندازه یک مداد می شود که در این مرحله سرشاخه های درختان مادری به اندازه لازم رشد کرده اند که پیوندک از انتهای شاخه های رشد جاری با دو تا سه جوانه جانبی تهیه می شود، از ارتفاع 10 تا 15 سانتی متری نونهال بذری، سربرداری می شود و با یک تیغ برش تیز از قطر دایره سربرداری شده پایه ، برشی به عمق 2 تا 3 سانتی متر ایجاد می شود و در دو طرف مقابل پیوندک تهیه شده هم یک برش مورب به طول 2 تا 3 سانتی متر طوری ایجاد می شود که پوست و لایه کامبیوم در دو طرف دیگر باقی می ماند سپس شکاف برش ایجاد شده در پایه باز شده و پیوندک طوری در شکاف قرار می گیرد که لایه های کامبیوم پایه و پیوندک هم در دو طرف برش و هم در سطح مقطع برش پایه با هم در تماس باشند و به دنبال آن محل پیوند با نوار پلاستیکی محکم شده و درگلخانه با دمای 25 تا 28 درجه سانتی گراد و رطوبت نسبی بیش از 85 درصد به مدت 15 روز نگهداری می شود، در این مدت محل پیوند کاملا جوش خورده است، نوار پلاستیکی حذف می شود و نهال های جوان تولید شده به تدریج در اطاقک های مختلف به شرایط محیطی سازگار می شوند و حتی با مدیریت خاص در اواخر خرداد ماه نهال های پیوندی را می توان به زمین اصلی انتقال داد.

در سال های اخیر برای افزایش میزان موفقیت در این روش پیوند عملیات پیوند بلافاصله بعد از سبز شدن بذور و در مرحله ای که محور بالای لپه هنوز سفید رنگ است و رشد زیادی نکرده است انجام می شود اتیلوله بودن ساقه باعث سازگاری فیزیولوژیکی بیشتر عملیات پیوند می شود مراحل کار به شرح زیر است . در این روش پیوندک ها باید به صورت سرشاخه های نیمه علفی باشند و رطوبت نسبی محیط نیز بالا باشد .

جا به جایی و انتقال نهال

نهال ها قبل از کندن و انتقال از نهالستان باید به خواب بروند. در اواخر تابستان یا اوایل پاییز، آبیاری را کم کرده و رشد نهالستان را متوقف می کنند. تا زمانی که بیشتر برگ ها ریزش نکرده نهال را نباید از زمین بیرون آورد. خارج کردن درختان نهالستان معمولا از اواخر آبان ماه آغاز می شود.

نگهداری نهال ها

ریشه نهال ها درون ماسه یا خاک اره مرطوب نگهداری می شوند ریشه ها ماسه و خاک اره بایستی در طی انبارداری مرطوب بمانند. در صورتی که نهال ها در دمای 0 تا 2 درجه سانتی گراد نگهداری شوند حتی تا تابستان نیز به خوبی در خواب باقی می مانند ، به شرطی که در رطوبت بالا نگه داری شده و در موقع لزوم مرطوب شوند تا از خشک شدن آنها جلوگیری شود. بعضی نهال کاران ترجیح می دهند که نهال ها را در صندوق هایی قرار داده با ریختن تراشه چوب مرطوب در سرما نگهداری کنند. برخی دیگر آنها نهال های ریشه لخت را روی پالت ها کپه کرده و در دوره های زمانی معین مرطوب می کنند.

تکثیر پایه از طریق کشت بافت

مزایای عمده روش های کشت بافت نسبت به روش های ازدیاد سنتی عبارت است از توانایی آن برای تولید سریع به تعداد زیاد از مقدار بسیار کوچکی از مواد گیاهی اولیه است. یکی از معایب کشت بافت، نیاز به آزمایشگاه های تخصصی و تجهیزات مورد نیاز برای نگهداری مواد و مهمترین آن استریل کردن منابع تکثیری و محیط کاری است.

علاوه بر تکثیر سریع روش کشت بافت برای کشاورزان اجازه انتخاب از میان چندین گزینه را فراهم می کند. هم ریز ازدیادی و هم جنین زایی غیر جنسی در تکثیر و آزمایش ها میدانی ارقام نقش مهمی دارند. تداوم بهبود در ریشه دهی شاخسارهای ریزازدیادی شده و در جوانه زنی جنین های غیر جنسی درنهایت می تواند توسعه روش های تکثیر غیر جنسی (Clonal) پایه های گردو و ارقام خود ریشه زا را امکان پذیر کند. توانایی در فراهم کردن مواد پایه ای عاری از بیماری ممکن است در آینده مفید واقع شود.

ریز ازدیادی

فن ریز ازدیادی روشی است برای استمرار تولید و افزایش رشد مداوم جوانه هایی که از شاخه ها برداشته شده و کشت شده است. پیوند شاخه در ریز ازدیادی قطعات شاخه از یک درخت خاص تکثیر می کنند و تعداد زیادی نهال که کاملا تشابه ژنتیکی دارند تولید می شود . ریز ازدیادی در شرایط استریل در آزمایشگاه اجرا می شود که در این مکان مواد گیاهی به طور مداوم می توانند رشد کنند حتی یک قطعه خیلی کوچک مواد گیاهی در روش ریز ازدیادی می تواند به سرعت تعداد زیادی شاخسار تولید کند.

کشت ریز ازدیادی با جدا کردن نوک نهال، انتهای جوانه، یا مریستم انتهایی شاخه های جوان از یک درخت بالغ و تقسیم آن به قطعات ریز، که هر کدام دارای یک جوانه جانبی هستند آغاز می شود. این قطعات گیاهی، یا ریز نمونه ها، سپس به طور سطحی با فرو کردن در یک محلول رقیق سفید کننده ضد عفونی می شوند.

ریز نمونه های در یک بستر محتوی مواد غذایی و قند که با آگار جامد شده است استقرار می یابند و هورمون های گیاهی لازم به این بستر کشت افزوده می شود تا توسعه و طویل شدن جوانه های جانبی تحریک شود.

در حقیقت کلون های تولیدی به عنوان پایه های رویشی (غیر جنسی) با مصرف IBA یا سایر اکسین ها ریشه دار می شوند.

گیاهان کشت بافتی در گلدان های کوچکی در رطوبتی نزدیک به 100 درصد پرورش می یابند. برای جلوگیری از زوال گیاهان جدید، رطوبت محیط باید به تدریج کاهش یابد تا به برگ ها اجازه توسعه داده شود، یا اینکه این گیاهان در شرایط رطوبت نسبی بالایی نگهداری شوند تا به خوبی استقرار یابند.

جنین زایی غیر جنسی

روش دیگر تکثیر بر پایه فن آوری کشت بافت، جنین زایی غیر جنسی است. در این روش تعداد زیادی جنین با تشابه ژنتیکی از یک بذر تولید می شود. در آغاز این فرایند لپه های جنینی بذرهای نابالغ در ماه های خرداد تا تیر تحت شرایط استریل خارج می شوند. این جنین ها در یک محیط کشت به همراه هورمون های گیاهی کشت می شوند. بعد از یک دوره زمانی از هر یک از سلول های کشت شده در سطح این لپه های جنین های جدید تشکیل می شوند. در واقع این جنین ها از فرایند طبیعی ترکیب جنسی تولید جنین در بذرهای گردو حاصل نشده اند، بلکه از توسعه رویشی (سوماتیکی و غیر جنسی) سلول های غیر جنسی ایجاد شده اند.

سازگار نمودن این نهال ها هم در گلخانه و هم به طور کشت مستقیم در خزانه امکان پذیر است. در حال حاضر مشکل اصلی این روش سرعت نسبتا پایین جوانه زنی آن است.

به هر حال جنین زایی سوماتیکی از عمده ترین فرایندهایی است که برای وارد کردن ژن های جدید (مهندسی ژنتیکی) به درون گیاهان مختلف و گردو به کار می رود.

در مناطق گرم و خشک بعضی ارقام مغزی تیره رنگ می کنند . در ارتفاعات با دمای کمتر از 38 درجه سانتی گراد اکثر ارقام گردو مغزی با رنگ بسیار روشن تولید می کنند دمای بیش از 38 درجه سانتی گراد به پوست گردو صدمه زده و منجر به تولید گردو با کیفیت مغز پایین می شود و سرمای دیر رس بهاره کمتر از یک درجه سانتی گراد می تواند به گل ها آسیب بزند همچنین رشد و محصول دهی در برابر بادهای شدید کم می شود. درجه حرارت به خصوص در فصل رشد قطعا روی تولید گردو تاثیر می گذارد .

 

در بین گونه های مختلف گردو J.mandshurica نسبت به سرما از همه گونه ها محتمل تر است و به دنبال آن J.cinerea ، J.ailantifolia و بعد از آنها J.regia یا گردوی ایرانی قرار دارد رقم هایی از گردوی ایرانی در روسیه که از 33- تا 37- سانتی گراد یخبندان های زمستانه را تحمل می کند.

گاهی نیز سرمای شدید ممکن است در تنه درختان جوان گردو تولید شکاف کم و بیش عمیق را بکند که به آن یخ ترک می گویند.

اغلب ارقام گردو حدود 800 ساعت به درجه حرارت زیر 7 درجه سانتی گراد در طول زمستان جهت تولید برگ به طور طبیعی نیاز دارند. ارقام و اندام های مختلف شامل شاتون گل نر، جوانه انتهایی و جوانه جانبی دارای نیاز سرمایی متفاوتی برای رسیدن به مرحله شکوفایی هستند و دامنه این نیاز سرمایی از 400 ساعت تا 1000 ساعت برای اندام های مختلف و ارقام و ژنوتیپ های مختلف متغیر بوده است.

خاک و آب

درختان گردو خاک های کم عمق، با زهکشی ضعیف، یا غیر حاصل خیز را تحمل نمی کنند. همچنین درختان گردوها به آب آبیاری کافی و با کیفیت مطلوب نیاز دارند.

درختان گردو می توانند عمق توسعه ریشه زیادی داشته باشند در بعضی از آنها ریشه ها تا عمق حدود سه متر و بیشتر نفوذ می کند به این دلیل درختان گردو در خاک های عمیق و با بافت مناسب مانند خاک های لومی خوب رشد می کند و اگر افق های خاک دارای طبقات و لایه غیر قابل نفوذ و یا سفره آب زیر زمینی بالا باشد عمق توسعه ریشه را محدود می کند . از خواص شیمیایی مهم خاک مقادیر نمک های محلول (معمولا کلسیم، منیزیم، کلراید، سولفات و بی کربنات)، سدیم قابل تعویض، بر، اسیدیته خاک و هدایت الکتریکی عصاره اشباع خاک حائز اهمیت هستند.

 

سدیم در بیش از 1/0 درصد و کلراید در بیش از 3/0 درصد باعث مسمومیت گردو می شود.

نیاز آبی گردوی ایرانی

آبی که محتوی مقدار زیادی، بر، کلراید، کربنات، بی کربنات و سایر املاح باشد برای آبیاری درختان گردو مناسب نیست.

آبیاری بسیاری از درختان میوه مانند گردو در اوایل پاییز باعث بروز خسارت سرما در زمستان خواهد شد و خشک شدن سرشاخه ها در گردو باعث کاهش تعداد گل های ماده در بهار می شود و در نتیجه محصول به شدت کاهش خواهد یافت.

روش های آبیاری سنتی (کرتی و غرقابی) به روش آبیاری نواری (جوی و پشته) تبدیل گردد. نیاز آبی گردو 10000-7000 متر مکعب در هکتار است که با توجه به سن درختان و شرایط آب و هوایی منطقه تعیین می گردد. ضمنا آبیاری هر 10-7 روز یکبار در سایه انداز درخت انجام می شود.

انتخاب محل احداث باغ

خاک

مهمترین خصوصیات فیزیولوژیکی خاک عبارتند از عمق خاک و بافت خاک، درختان گردو سیستم ریشه ی گسترده ای تولید می کنند که بعضی از ریشه ها تا عمق 5/3 متر نفوذ می کنند . به همین دلیل، درختان گردو در خاک های عمیق، بافت متوسط و لومی به خوبی رشد می کنند.

تاثیر گذارترین ترکیبات شیمیایی خاک نمک های محلول شامل، کلسیم Ca، سدیم Na، منیزیم Mg، کلر CI، سولفات So4، بی کربنات HCO3، و بعضی کربنات ها، سدیم تبادلی و بر B، هستند. درختان گردو برای رشد به مقداری بر و نمک های محلول نیاز دارد. گردو در خاکی با PH، 5/5 تا 5/7 بهترین شرایط رشد را خواهد داشت.

خاکی که دارای نماتد پوسیدگی ریشه باشد باید قبل از احداث باغ ضد عفونی شود.

آب

درختان گردو آب آبیاری محتوی مقادیر زیادی B، CI، Co3، HCO3 و سایر املاح را نمی تواند تحمل کنند.

اقلیم

برگ های درختان گردو، شاخه ها، خوشه ها و میوه ها در اثر دمای یخبندان به سادگی از بین می روند. در مناطقی که سرمای دیر رس بهاره یا زودرس پاییزه معمول است نباید گردو کاشته شود.

اگر در اواخر پاییز یعنی بعد از برداشت محصول که درختان هنوز به طور کامل به خواب نرفته اند دما ناگهان به 2- تا 6- درجه سانتی گراد برسد، درختان گردو صدمه می بینند. بیشتر ارقام گردو تقریبا به 800 ساعت دمای کمتر از 7 درجه سانتی گراد در طی زمستان نیاز دارند. بارش زودهنگامم پاییزه می تواند سبب تاخیر برداشت شده و به کیفیت مغز صدمه بزند.

مدیریت کف باغ

سیستم مدیریت کف باغ برای باغات گردو شامل کولتیواتور زنی کامل، کشت پوششی، کنترل شیمیایی کامل علف هرز، کنترل نواری علف های هرز است.

کولتیواتور زنی کامل عبارت است از شخم سطحی و مداوم کل کف باغ و هدف اصلی این سیستم کنترل علف های هرز و آماده سازی خاک برای آبیاری است. این سیستم برای اراضی مسطح و غیر مسطح و همه روش های آبیاری به غیر از سیستم های تامین آب کم حجم دائمی مناسب است. یکی از مزایای کولتیواتور زنی کامل این است که در زمان گل دهی خاکی عاری از علف هرز ایجاد خواهد شد و در چنین خاکی خطر سرمازدگی را به حداقل می رساند.

در کشت پوششی ،کف باغ در طول فصل با علف های موجود و یا از طریق کاشت یک گیاه پوشش داده می شو. این سیستم هم برای اراضی صاف و هم برای زمین های ناهموار سازگار است.

مزایای کشت پوششی : موور زدن (علف چینی) هزینه کمتری از دیسک زدن و کولتیواتور زدن دارد در این روش سرعت عمل بیشتر است و عملیات با ادوات ارزان تری انجام می شود.

تولید ریشه درختان در باغات با کشت پوششی بیشتر در سطح خاک و لایه حاصلخیز خاک گسترش می یابد، این پوشش مشکل آفات را کاهش می دهد.

کنترل شیمیایی کامل علف های هرز

در بعضی از باغات، علف ها با کولتیواتور حذف نمی شود اما با علف کش ها به طور کامل کنترل می شوند.

تراکم درختان

کاشت ردیفی به صورت پرچین است، که تراکم اولیه بیشتری را ایجاد کرده و تولید اقتصادی زودهنگامی را باعث شده و به جای حذف درختان، کنترل اندازه درخت صورت می گیرد. در کشت ردیفی پرچینی، هرس مکانیزه باغ را در اندازه مناسب باردهی نگه می دارد.

رقم گردویی انتخابی در تعیین تعداد درختان مورد نیاز در هر هکتار بسیار تاثیر دارد . هدف تعیین تراکم اولیه درختان است که در کوتاه ترین زمان به سوددهی رسیده و در عین حال پتانسیل حداکثر تولید خود را در طولانی مدت حفظ کند.

ارقام مورد نظر عبارت اند از چیکو، هوارد و مارچتی. درختان پیوندی این ارقام 90 درصد میوه های خود را روی جوانه های جانبی تولید کرده و به طور طبیعی سه سال بعد از کاشت شروع به باردهی می کنند. چون این ارقام زود بارده و دارای عملکرد بالا هستند، در زمان بلوغ حالتی نسبتا متراکم به خود می گیرند. در بیشتر موارد، می توان درختان بالغ را با فاصله 5/8 در 5/8 متر، با تعداد 138 درخت در هر هکتار.

به دلیل خصوصیات مطلوب این ارقام شامل زود باردهی، خصوصیات بادهی بالا، برای 8 تا 10 سال اول، فواصل درختان 6 در 6 متر (270 درخت در هر هکتار) حفظ می شوند.

در این روش ارقام وینا، پاین، اشلی، چندلر، تولار، تاهاما، و سان الند در نظر گرفته می شود. این ارقام پره بارده هستند ، 50 تا 90 درصد جوانه های جانبی تولید میوه می کنند. این ارقام چهار سال بعد از کاشت به باردهی می رسند. برای استفاده از مزیت زود باردهی آنها کرد. برای این گروه از ارقام فواصل اولیه با حداقل 5/8 در 5/8 متر، با تعداد 138 درخت در هر هکتار در خاک های خوب پیشنهاد می شود.

ارقامی مانند هارتلی و فرانکت را که دارای تیپ باردهی انتهایی هستند. این ارقام درختان بزرگی تولید می کنند و مانند سایر ارقام با تیپ باردهی انتهایی دیربارده هستند.

استقرار ارقام گرده زا

استفاده از ارقام گرده زا ممکن است برای بعضی ارقام گردو مطلوب باشد. لازم است ارقام گرده زا با تناوب منظمی در سر تا سر باغ کاشته شوند به طوری که حدود 5/2 تا 5 درصد کل درختان باغ را تشکیل دهند.

جهت باد

باد گرده های گردو را به گل های ماده منتقل می کند، حشرات در این کار دخالتی ندارند. درختان گرده دهنده در جهت عمود به باد غالب و با فواصل منظم، مثلا روی هر دهمین ردیف، یا از هر 120 متر کاشته می شوند.

حذف درختان

وقتی در باغ از ارقام گرده زا استفاده می شود و همزمان درختان موقت نیز کاشته شده است، آرایش کاشت باید طوری تنظیم شود که در زمان حذف درختان موقت گرده زا در موقعیت درختان دائمی قرار گرفته باشند تا در موقع حذف درختان موقت سهوا حذف نشوند.

طراحی باغ

یک باغ گردو معمولا به صورت یکی از 5 طرح زیر احداث می شود : مربعی، مربع تغییر شکل یافته 1، پنج وجهی 2، مثلث متساوی الاضلاع (شش وجهی نیز نامیده می شود) و پر چینی.

طرح مربعی

طرح مربعی از طرح های معمول در باغات است زیرا پیاده کردن آن ساده بوده و با اجرای برنامه حذف درختان موقت تطبیق دارد. وقتی درختان در زوایای مربع کاشته می شوند، هم در روی ردیف و هم در بین ردیف درختان فاصله یکسانی از هم دارند.

طرح مربع تغییر شکل یافته

این طرح مشابه کشت مربع است به استثنای این که درختان در ردیف های هم جوار به اندازه فضای یک درخت جا به جا شده اند. برای دیدن الگوی مربع آن باید از سمت قطر به آن نگاه کرد. با داشتن فاصله درختان، طرح مربعی و مربع تغییر شکل یافته، تعداد درختان مساوی در هر هکتار داشته و برای هر درخت مساحت مساوی تخصیص داده شده است.

طرح پنج وجهی

طرح پنج وجهی همان طرح مربع است که در مرکز آن یک درخت (معمولا درخت موقت) وجود دارد. در طرح پنج وجهی تعداد درختان در هر هکتار می تواند تا دو برابر درختان موجود در طرح مربعی را داته باشند.

طرح مثلث متساوی الاضلاع

در طرح مثلث متساوی الاضلاع، یا شش ضلعی فاصله بین درختان در همه اضلاع مساوی است؛ خطی که هر سه درخت را به یکدیگر وصل می کند یک مثلث متساوی الاضلاع می سازد. این سیستم تنها در درختان گردویی که به طور دائم باقی خواهند ماند به کار می رود.

مهمترین مزیت طرح مثلث متساوی الاضلاع این است که در یک فضای مشخص تقریبا 5/17 درصد درخت بیشتری در هر هکتار نسبت به طرح مربعی یا مربعی خمیده کاشته می شود. بنابراین طرح مثلث متساوی الاضلاع بیش ترین کارایی را برای باغات دائمی دارد.

طرح خطی (پرچینی)

در طرح خطی فاصله درختان روی هر ردیف از فاصله آنها با ردیف دیگر کمتر است. از این طرح برای کاشت درختان پر کننده همراه با سیر درختان استفاده می شود که زمانی که در هم رفتگی ایجاد شد حذف می شوند.

طرح خطی اغلب برای کاشت درختان دائمی به کار می رود که برای ایجاد پر چین به صورت ردیفی تربیت می شوند.

کاشت نهال های جوان

نهال های جوان پر رشد نهال هایی که قطر تنه آنها 2 سانتی متر یا بیشتر است و نهال هایی که اندازه تنه خوبی دارند انتخاب شود تا به خوبی در باغ استقرار یافته و سریعا رشد کنند.

چاله به ابعاد حداقل 120 در 120 سانتی متر و به عمق 150 سانتی متر کنده می شود. بلافاصله آن را با خاک مناسب پر کرده و در طول زمستان به حال خود رها می شود در صورت نیاز طی زمستان آبیاری می شود تا قبل از کشت رطوبت کافی ذخیره شود.

هنگام قرار دادن درخت در چاله ، ریشه ها را پخش کنید. در صورت لزوم سیستم ریشه را با یک محلول ضد گال طوقه محلول پاشی کنید. پیوندک حدود 15 تا 20 سانتی متر بالای سطح خاک قرار گیرد : برای این کار ممکن است لازم باشد که مقداری خاک در ته چاله ریخت شود تا مطمئن شوید که نهال عمیق کاشته نمی شود.

در صورت سنگین بودن بافت خاک استفاده از خاک سبک شنی، کود آلی مناسب جهت پر کردن چاله ها توصیه می شود.

مراقبت در سال اول

اگر خاک در زمان کاشت خشک باشد، با 2 تا 3 گالن آب نهال ها کمی آبیاری می شوند تا خاک اطراف آن نشست کند. بعد از آن که خاک نشست کرد باید ضمن حرکت در بین درختانی را که کج می باشند و یا بیش از حد در زمین فرو رفته اند و یا ریشه های نهال ها از خاک بیرون مانده است اصلاح کنید. اگر چنین وضعیتی مشاهده شد، درختان تا حد داغ آب تنه به بالا کشیده و دوباره کمی خاک اطراف سیستم ریشه ریخته شود. آبیاری بعدی نهال های کاشته شده هم زمان با آغاز رشد سریع شاخه ها انجام می شود.

زمانی که نهال ها کاشته شدند بهتر است تنه آنها با رنگ سفید پوشش داده شود تا در مقابل آفتاب سوزی محافظت شوند. مواد مناسب برای این عمل رنگ پلاستیکی محلول در آب است که به نسبت 1:1 با آب مخلوط می شود. تنه نهال ها باید تا سطح خاک و طوقه رنگ آمیزی شود. خاک های شنی، اگر دما هوا به بیش از 35 درجه سانتی گراد برسد، از آبیاری خودداری می شود.

واکاری در باغات گردو

به دلیل پوسیدگی های قارچی ریشه و طوقه ، یا دلایل متعدد دیگر ممکن است تعدادی از نهال های کاشته شده در سال اول از بین برود و نیاز به واکاری باشد. قبل از اقدام به جایگزینی باید دلیل از بین رفتن درخت مورد نظر تعیین شود. باید بدانیم که در بسیاری از عملیات جایگزینی گیاهان جایگزین شده نیاز به مراقبت خاصی دارند زیرا نیاز آنها با درختان اطراف آن متفاوت است.

ممکن است علت از بین رفتن نهال های کشت شده وجود لایه محدود کننده باشد و یا این که پوسیدگی های قارچی ریشه و طوقه باعث خشکیدگی شود در هر صورت باید نسبت به رفع عارضه و کنترل عوامل خسارت زا اقدام و اگر جمعیت نماتد پوسیدگی ریشه زیاد باشد، انجام ضد عفونی لکه ای نیز توصیه می شود و به دنبال آن واکاری انجام شود.

تغذیه باغات گردو با در نظر گرفتن نتایج آزمون تجزیه خاک و برگ و با توجه به سن درخت گردو و به ازای هر اصله سالیانه 500 تا 1000 گرم ازت خالص (N) در دو نوبت نیمی در اوایل فروردین و بقیه یک ماه بعد و ترجیحا کود ازته از نوع سولفات آمونیوم و یا اوره داده می شود.

کودهای فسفاته ترجیحا از نوع سوپر فسفات تریپل به میزان 500 تا 750 گرم فسفات (P2o5) به ازای هر درخت و کود پتاسه ترجیحا از نوع سولفات پتاسیم به میزان 500 تا 1000 گرم پتاس (k2o) به ازای هر درخت در اسفند ماه و همه کودها در سایه انداز درخت و به همراه آب آبیاری داده می شود.

در روش چال کود نیز به ازای هر نهال دو چال کود به ابعاد 70*70*70 سانتی متر و در سنین باردهی چهار چال کود در چهار طرف درخت و در سایه انداز درخت حفر می شود که تا 8 چال کود نیز قابل افزایش است . در هر کدام از آنها 10 تا 20 کیلوگرم کود دامی پوسیده به همراه یک چهارم تا نصف مقادیر ذکر شده از کودهای شیمیایی (فسفاته و پتاسه) در خلال زمستان مصرف می شود. ضمنا برای درختان بارده محلول پاشی پایداری تشکیل میوه شامل اوره ، اسید بوریک و سولفات روی هر کدام به میزان 5 در هزار در دو نوبت یکی در پاییز بعد از برداشت میوه و قبل از ریزش برگ ها و دومی در اوایل بهار در زمان متورم شدن جوانه ها محلول پاشی می شود.

برداشت گردو باید زمانی که هم بخش خوراکی مغز و هم پوست سبز آن رسیده باشند صورت گیرد. شکفتن پوست سبز، ترک خوردن و جدا شدن پوست سبز از پوست چوبی ، نشانگر رسیدن پوست سبز است، و زمانی که بافت احاطه کننده اطراف نیمه های مغز تقریبا به رنگ قهوه ای تبدیل شد، مغز رسیده است.

در نواحی با اقلیم خنک، پوست سبز و مغز گردو هم زمان می رسند اما در نواحی گرم ، مغز گردو می تواند تا 3 هفته قبل از پوست سبز برسد.

تاخیر در آغاز برداشت

بهینه بودن کیفیت گردو برای حداکثر کردن باردهی ضرورت دارد. چهار عامل کیفیتی مهم تاثیر گذار در ارزش گردو عبارت اند از :

1-­ اندازه دانه گردو

2- رنگ روشن مغز

3- حداقل ضایعات درونی در اثر آفات و پوسیدگی ها

4- حداقل ضایعات خارجی

تاخیر در برداشت به حشرات به ویژه کرم سیب، و قارچ های کپک زا نظیر پنیسیلیوم، آسپرژیلوس، آلترناریا، ریزوفوس امکان نفوذ به مغز را فراهم می آورد. میوه ها بعد از شکفتن پوست سبز هر چه طولانی تر روی درخت باقی بمانند، درصد بیشتری آلوده به کرم سیب و کپک های آلوده می شوند.

استفاده از اتفون که یک تنظیم کننده رشد مصنوعی از گروه هورمون اتیلن است، امکان برداشت زودتر را نسبت به برداشت معمولی فراهم می کند و کیفیت مغز حفظ می شود.

اتفون در حال حاضر به دو صورت استفاده می شود. اولین روش محلول پاشی اتفون در زمانی است که بافت پوششی همه دانه های گدو کمی قهوه ای رنگ شده باشند . این عمل امکان برداشت اقتصادی حدود 14 روز بعد از تیمار را فراهم می کند که 7 تا 10 روز قبل از برداشت معمولی، برداشت انجام می شود .

در روش دوم از اتفون زمانی استفاده می شود که بافت اطراف مغز گردو در حال قهوه ای شدن، یعنی حدود 10 روز پیش از تاریخ برداشت معمولی است . این عمل نسبت به میوه های برداشت شده و ریزش پوست سبز را افزایش می دهد .

تاخیر در عملیات برداشت

بیشترین کاهش کیفیت طی 9 ساعت اول بعد از برداشت ایجاد می شود. دمای هوای حدود 32 درجه سانتی گراد در مقابل نور آفتاب رنگ مغز را به سرعت تیره می کند. گردوهایی که در سایه نگهداری شده باشند، در صورتی که دمای هوا بیش از 38 درجه سانتی گراد باشد، به سرعت کیفیت رنگ خود را از دست می دهند .

برداشت گردو نباید بیشتر از ظرفیت خشک کن باشد. حتی در صورت وجود آفتاب گردوهای روی درخت بسیار خنک تر بوده و بنابراین احتمال کمتری برای رسیدن به آستانه دمایی بحرانی نسبت به گردوهای روی زمین دارند.

سفید کردن پوست چوبی توسط غوطه ور کردن میوه ها در هیپوکلریت کلسیم 26 تا 28 درصد به مدت 2 تا 3 دقیقه و به دنبال آن غوطه ور کردن در محلول اسید سولفوریک 1 درصد انجام می شود، این مواد ضرر نداشته و باعث تغییر طعم گردو نیز نمی شود و گردوها رنگ یکنواختی پیدا می کنند .

اصول و روش های اصلاح گردو

اجزاء ژنتیکی در یک درخت یا یک رقم قابل تغییر نیست اما با دو رگ گیری هدفمند گل های ماده ژنوتیپ های جدیدی تولید می شود. به عبارت دیگر هر نهال بذری به دست آمده از یک گردو یک ترکیب ژنتیکی جدید و متفاوت است (ترکیبی از ژنوتیپ های والدین) با انتخاب هر دو والد، یک اصلاح گر می تواند یک ژنوتیپ برتر، نسبت به والدین آنها تولید کند .

تدوین برنامه برای اصلاح گردو چندین مرحله دارد :

مرحله اول تعریف هدف برنامه است. برای محصولات خشکباری این هدف معمولا شامل افزایش عملکرد و بهبود کیفیت است .

در مرحله دوم صفاتی که برای رسیدن به هدف اهمیت دارد شناسایی و بر اساس اهمیت اولویت بندی می شوند.

در ادامه درجه کنترل ژنتیکی یا وراثت پذیری صفت تعیین می شود. درجه کنترل ژنتیکی عبارت است از درجه وراثا پذیری یک صفت، که از طریق تجزیه و تحلیل داده ها روی عملکرد نتایج در رابطه با والد آنها قابل محاسبه است .

مرحله سوم در برنامه اصلاح درختان میوه عبارت است از انتخاب یک روش مناسب برای شناسایی درختان یا نهال های بذری که دارای صفات برتر هستند یا اینکه ژن های مربوط بع صفات اصلاحی را دارا هستند.

رشد اولیه سریع، اندازه میوه و کیفیت مغز نمونه هایی از این صفات هستند. تشخیص مقاومت به بیماری ها مشکل تر است. عوامل بیماری زا را پیدا کند تا گیاهان مقاوم به بیماری و همچنین حساس به بیماری را شناسایی کند . به محض شناسایی یک گیاه برتر، منبع ژنتیکی ایجاد این صفت شناسایی می شود.

گام بعدی، انتخاب والدین با ژنوتیپ مطلوب و دورگ گیری آنها به طریقی است که بتواند اطلاعات زنتیکی مورد نظر و ژنوتیپ های برتر را تولید کند. عمل تلاقی با استفاده از گرده افشانی کنترل شده صورت می گیرد که عبارت است از :

جمع آوری دانه گرده ی والد نر و انتقال آن به گل های ماده ایزوله شده والد ماده، تولید بذور هیبرید از طریق گرده افشانی کنترل شده، کاشت بذور تولید شده و مدیریت نهال های بذری هیبرید در قالب یک فرایند تعریف شده زنجیره ی یک برنامه اصلاحی است .

برنامه ی اصلاح گردو

هدف آنها افزایش عملکرد و کیفیت بود. صفات هدف عبارت بودند از جوانه های جانبی بارده، دیربرگ دهی، کیفیت خوب پوست چوبی، درصد مغز بیشتر و رنگ مغز روشن

فرآیندهای ارزیابی عبارت بودند از ثبت تاریخ های برگ دهی، گل دهی، برداشت ، تعیین درصد شاخه هایی با جوانه های بارده جانبی، امتیاز دهی به میوه ها از نظر ضخامت پوست چوبی، رنگ، محکمی و بافت پوست چوبی و همچنین وزن میوه ها و مغز میوه، محاسبه درصد مغز و رتبه بندی رنگ مغز.

رقم کان وی مایت، که یک رقم دیر برگ ده است ، با رقم پاین، که یکی از منابع حاوی ژنهای باردهی جانبی است، تلاقی شدند.

گرده افشانی مصنوعی

گرده افشانی مصنوعی عبارت است از انتقال دانه گرده از بساک به کلاله مادگی به وسیله روش های ابداعی بشر. گرده افشانی با گل های نر جمع آوری شده در داخل کیسه های پارچه ای، جمع آوری دانه گرده و پخش مستقیم آن و پیوند یک شاخه گرده زا بر روی پایه اصلی این مشکل را تاحد زیادی برطرف کرد. اما به نظر می رسد موفقیت کافی نباشد.

بهترین زمان گرده پاشی

حداکثر درصد تشکیل میوه با استفاده از گرده افشانی مصنوعی زمانی است که زایده های کلاله به اندازه کافی رشد کرده و از هم جدا باشند، گرده افشانی در مرحله رسیدن زیاد کلاله یعنی زمانی که قسمت غده ای سبب جریان ترشحی می شود موجب تقلیل در تشکیل میوه می شود و در مرحله بعد از آن یعنی زمانی که فرورفتگی هایی که در روی زایده کلاله ایجاد می شود و قسمت های خال دار خشک می شود کاربرد دانه گرده عملا در تشکیل میوه نقشی ندارد و گرده افشانی بر روی کلاله نابالغ درصد تولید گردو را پایین می آورد.

گل های نر از سه راه باعث کاهش پتانسیل تولید در گردو می شوند :

1-­ گل های نر به طور بالقوه می توانند جایگزین جوانه های گل ماده در چندین گره شوند.

2- گل های نر گاهی موجب ریزش جوانه انتهایی می شوند.

3- گل های نر مواد غذایی بیشتری مصرف می کنند که برای تشکیل گل های ماده لازم است.

میزان گل نر

*­ در بین ژنوتیپ های مورد مطالعه 14 ژنوتیپ علیرغم داشتن گل ماده فاقد گل نر بودند.

* در 38 درصد از ژنوتیپ ها تعداد گل نر کم

* در 26 درصد از ژنوتیپ ها تعداد گل نر در حد متوسط

* در 27 درصد ژنوتیپ ها تعداد گل نر زیاد

* در 8 درصد از ژنوتیپ ها تعداد گل نر خیلی زیاد