گیاه شناسی و خاستگاه بادام

درخت بادامی از جنس Prunus می آید که خود از خانواده Rosacee است. گیاه شناسان این گونه را Amygdaluscommunis می نامیدند چون با جنس Amygdalus از زیر خانواده Prunoidae شناسایی شده بود. به رغم بادام تلخه هایی که دیده میشود، آن را به Prunusdulcis می نامیم.

Prunusfenzhana: گونه ای است نزدیک به بادام اهلی

Prunuskuramica: درختی است شبیه به بادام اهلی با هسته های کوچک و شکلی کاملاً متفاوت

Prunusspartioides: گونه ای است خاص چون فاقد هرگونه برگ است و عمل سبزینه سازی آن به وسیله شاخه های لطیف و سبزی شبیه طاووس انجام میشود

Prunusspinosissima: گونه ای است بوته ای شکل و بسیار خاردار با میوه های ریز و کوچک

Prunusbucharica: برگهای پهن و کوتاه و هسته ای صاف و نوک تیز دارد و ویژگی آن فصل رسیدن میوه آن است که بسیار پیش رس است

Prunusorientalis: گونه ای است بسیار متنوع با برگهای کرکدار که آن را از سایر گونه های بادام مشخص میسازد. این گونه اسامی مترادف گوناگونی دارد که بر حسب شکلهای آن نامگذاری شده است مانند P.argentea ، P.eleagnifolia ، P.kotschii و ...

Prunuswebbii: گونه بادام وحشی است. این گونه بوته ای کم و بیش خاردار است و میوه های ریز و اغلب خود گشنی دارد که بر اثر دو رگ زایی طبیعی با گونه های زراعی.

فیزیولوژی

نیاز به سرما

گرچه بادام گیاهی خاص مناطق معتدل با زمستانهای سرد است، برای گل کردن در بهار و بیداری گیاهی به مقداری سرمای زمستانی نیاز دارد. به همین دلیل نمیتوان آن را در مناطق بدون زمستان کاشت. ساعتهای سرمای مورد نیاز بادام محاسبه میشود که 100 تا 400 ساعت سرمای کمتر از 7 درجه سانتیگراد است. بادامی که نیاز کمتری به سرما داشته باشد زودتر به گل می نشیند. ارقامی هستند که پس از برآورده شدن نیازشان به سرما، برای ادامه تحول رشد به گرما نیاز دارند. وقتی نیاز سرمای درختان بادام تأمین شد، اغلب آنها تا اواخر ژانویه به گل می نشینند. گرده گل پس از 2 ساعت قرارگیری در 10 درجه سانتیگراد قادر به جوانه زنی فوری با درصدی بسیار بالا است. تأثیر کمبود نور را بر رنگ پریدگی شاخه ها، خشکیدگی و بد شکلی گلها. کمبود نور در ارقامی که به نور زیاد نیاز دارند علاوه بر پدیده هایی که گفته شد، سبب افزایش طول شاخه و کاهش خشبی شدن آن به شکل نامطلوب و حتی باعث نرم شدن پوست بیرونی میوه میشود.

القای گل و تمایز

جوانه های گل دهنده در درختان میوه به طور کلی در سال قبل از گلدهی تشکیل میشوند. القای گل نیز در میوه های دانه دار و هسته دار از آغاز خرداد تا پایان مرداد است. تمایز که در واقع تغییر شکل نوک اندام زایشی است، پدیده پیشرونده ای است که روی هر شاخه از قاعده آغاز میشود. نیتروژن بیش از حد سبب رشد سبزینه ای و کاهش پدیده القای گلدهی میشود.

دوره گلدهی

پس از تأمین سرمای مورد نیاز، جوانه های گل دهنده بر حسب نیازشان به گرما شروع به رشد میکنند. گرمای روزانه به 10 تا 15 درجه سانتیگراد میرسد. این دماها برای به گلدهی رساندن ارقام زودرس بادام که به سرما و گرمای کمتر نیاز دارند کافی است. در شرایط یکسان محیطی ارقامی که نیاز به سرمای زیاد دارند تا جوانه های گل دهنده آنها 400-300 ساعت سرمای لازم را نگذارنند شروع به تکامل یافتن نمیکنند و گلهای آنها تا پیش از اواخر بهمن یا در بعضی سالها شاید تا اواسط اسفند نیاز باز نخواهند شد.

تلقیح

گل درخت بادام مثل سایر گونه های Prunus شامل اندام نر (پرچم) و اندام ماده (مادگی و تخمدان) است. پرچمها به طور متوسط 30 عدد و مادگی معمولاً یک عدد است. پس از باز شدن گل و برحسب شرایط دما و رطوبت هوا، بساکها در مدت چند ساعت شکفته میشوند. برعکس، کلاله که در نوک مادگی قرار دارد زودتر از حدود دو روز باز میشود. در این حالت است که گرده گل به وسیله زنبور عسل به کلاله منتقل میشود و عمل تلقیح به طور مکانیکی انجام میگیرد. بادام مانند سایر گونه های جنس Prunus (گیلاس، آلوچه و غیره) خود ناسازگار است یعنی گرده یک گل روی مادگی همان گل سازگاری ندارد. در این گونه های جنس Prunus، گرده گل میتواند روی کلاله جوانه بزند اما لوله گرده رشد بسیار ضعیفی دارد و متوقف میماند و گرده نمیتواند به تخمدان برسد و آن را بارور کند. خود ناسازگاری بادام به ناچار ارقام مختلف را مخلوط با هم کاشتند تا گرده ها با هم درآمیزند و تلقیح و باروری انجام گیرد. خود سازگاری یعنی امکان بارور شدن تخمدان گل به وسیله دانه گرده همان گل. ویژگی به وسیله دو رگ گیری طبیعی و پی در پی از یک گونه وحشی بادام (Prumuswebbii) به گونه های اصلی منتقل شده است.

سال آوری

وقتی محصول در یک سال زیاد باشد جوانه های گل دهنده سال بعد به سبب کمبود مواد غذایی کمتر و برعکس وقتی تولید کم باشد جوانه های گل دهنده بیشتر میشوند. تناوب که معمولاً 7-6 سال پس از کاشت رخ میدهد، شرایطی دشوار مانند خشکی زیاد و کاهش مواد غذایی تناوب را تشدید میکند. هیچ رقم بادامی نسیت که نسبت به سال آوری کاملاً تأثیر ناپذیر باشد یعنی در یک سال پربار نیز که درخت جوانه های گل دهنده زیادی برای باردهی دارد، بر اثر کمبود تخمدان همه گلها پس از شکفتن می ریزند.

بلوغ

از اواخر خرداد در پانزدهمین هفته پس از تلقیح، کوتیلدون ها (مغز) در داخل پوسته خود آغاز به پر شدن میکند و در همین زمان است که نخستین برداشت چغاله بادام آماده فروش میشود. در میان ارقام کلاسیک، نون پاری یکی از زودرس ترینهاست و میتوان حدود 20-15 اوت آن را برداشت کرد. فراگنس در 25-20 سپتامبر میرسد و دیر رسترین رقم تگزاس است که پیش از10 اکتبر نمیتوان آن را برداشت کرد. بلوغ بسیار دیر در بادام عیب دانسته میشود زیرا اغلب با بارندگیهای پاییز همزمان میشود و خشک کردن میوه را پس از برداشت با اشکال مواجه میسازد. زودرسی بادام به ویژه در مناطق خشک خاصیتی مطلبوب به شمار می آید، زیرا قبل از آنکه ذخیره آب درخت به پایین ترین نقطه برسد، میوه میرسد و برداشت میشود.

کاوالییرا: گلدهی، زود – بلوغ، پیش رس

دسمیو: گلدهی، زود – بلوغ، دیر رس

نون پاری: گلدهی، دیر – بلوغ، زود رس

تگزاس: گلدهی، دیر – بلوغ، دیر رس

مغز دو قلو

مغز بادام مضاعف یا دو قلو نتیجه تلقیح دو تخمک در یک تخمدان است. تعداد دو قلوها در بعضی از ارقام مانند تگزاس، کریستومورتو، تواونو بیشتر و در بعضی دیگر مانند نون پاری کمتر دیده میشود. البته در برخی ارقام نیز اصلاً مغز دو قلو دیده نمیشود مثل آی، مارکونا، دسمیو، لارگتا و فراگنس. لقاح دوگانه در یک رقم بادام سبب افزایش تعداد مغزهای دو قلو به میزان 4 تا 5 درصد و حتی گاه تا 15 درصد میشود. ارقامی مانند آی، مارکونا و فراگنس بادامهایی اند که در هر حال یا در هر شرایط تولید و اقلیم تک مغز هستند.

بادام درختی است در مناطق خشک یا نیم خشک، حتی در خاکهای بسیار غتی از آهک نیز بی آنکه پیوند شود کاشته شده است.

پایه های زیر جنس آمیگدالوس

پایه های حاصل از هسته بادام

پایه های بذری بادام به سبب ریشه عمودی بلند و کمبود ریشه های افشان در خاکهای خشک سنگ ریزه ای رشد مطلوب دارند و ریشه عمودی طویل آنها در عمق زمین مقاومت بهتری در مقابل خشکی نشان میدهد اما چون در هنگام نقل و انتقال از محلی به محل دیگر درصد تلفات آنها بیشتر است، معمولاً در محل اصلی خود کاشته میشوند و در همان جا پیوند میشوند. ارقام دیگری که هسته آنها به عنوان پایه به کار میروند عبارت اند: آتوچا، گاریگوئز، دسمیو روجو، میشن تگزاس، پرولیفیک. به جای نرکهای حاصل از هسته های تگزاس از دو رگهای (GF677) به عنوان پایه استفاده میشود.

پایه های حاصل از هسته هلو

چون درخت حاصل از هسته بادام نسبت به پوسیدگی طوقه بر اثر آب یا رطوبت حساسیت زیادی نشان میدهد، در خاکهای کم آهک به جای هسته بادام از هسته هلو به عنوان پایه استفاده شد. مزایای نهالهای به دست آمده از پایه های هلو در مقایسه با پایه های بذری بادام عبارتند از:

-        سازش کامل بین پایه با هر گونه رقم بادام پس از پیوند

-        مقاومت در مقابل خفگی طوقه و ورتیسیلیوم

-        کاهش درصد تلفات هنگام نقل و انتقال به علت وجود ریشه های افشان

-        رشد بهتر در سالهای نخست و باروری سریعتر

-        سازش بهتر در کشت تحت آبیاری

-        خود باروری بیشتر در اغلب ارقام بادام

عیب عمده این پایه حساسیت زیاد آن به کلروز است که به همین دلیل باید از کاشت آن در خاکهای بسیار آهکی خودداری شود. هلوی نمارد به سبب درصد بالای جوانه زنی، یکنواختی نهال و سازش با هلو و بادام محبوبیت دارد از طرفی کم شاخ و برگتر از نماگارد و همان قدر مقاوم به Meloidagyne است. با این حال چون پایه های هلو گذشته از حساسیت به خاکهای آهکی در مقابل ویروسها نیز ضعیف هستند.

پایه های کلونال هلو × بادام

پایه های هلو × بادام بیشتر به منظور کشت بادام روی تپه های خشک و آهکی تولید شده اند. ویژگی این گروه، گذشته از مقاومت در مقابل کلروز، تسهیل گسترش کشت بادام در شرایط دیم و آبی است. مزایای این پایه عبارتند از:

-        مقاومت به خشکی و مقاومت به کلروز

-        طولانی شدن عمر بادام

-        سهولت انتقال و کاهش درصد تلفات هنگام کاشت

-        حساسیت بسیار کم نسبت به خفگی طوقه

-        تسریع در رشد سبزینه ای و بار دهی در مقایسه با هسته هلو یا بادام

مزیت دیگر آن، این است که بادامهای پیوند شده روی این پایه در زمینهای غنی و غیر آهکی تحت آبیاری به منظور جلوگیری از افزایش رشد سبزینه ای نیاز کمتری به کود خواهد داشت. کلون GF557 به نماتدهای Meloidogyne مقاوم است زیرا والد آن هلوی «شلیل» است که به M.arenaria و M.incognita مقاوم است. این کلون به خفگی ریشه حساستر از کلون GF677 است.

کلون GF677

این کلون در مقابل خشکی مقاوم است در نتیجه در شرایط کشت دیم نیز به اندازه شرایط تحت آبیاری مطلوب است.

امکانهای دو رگ گیری بین گونه ای

به منظور رفع فرسودگی خاک بر اثر واکاریها یا دوباره کاریهای پی در پی در باغ هلو، دو رگهایی بین هلو و گزینه Prunusdavidiana گزینش شدند. دو رگ هلو × P.davidiana به نام کادامن پایه ای است. سازش این پایه که به پایه GF677 نزدیک است و سازگاری آن با سایر ارقام بادام طرحی است که این پایه پس از پیوند با بادام و استقرار در زمین با رشد و باروری سریع و مطلوب خود در مقایسه با پایه GF677، مقاومت و تحمل بیشتری در مقابل خفگی ریشه و نیز ایمن بودن به نماتدهای گال (Meloidogyne) نشان داده است.

پایه های حاصل از زیر جنس Prunophora

به سبب فراوانی انگلهای خاک و خفگی ریشه، امکان استفاده از پایه های آلو نیز مورد بررسی قرار گرفته است بنابراین سازش یا عدم سازش پایه های آلوگوجه به منظور استفاده از آنها برای کشت بادام و توسعه آن در این منطقه به مشخص شدن صفات مختلف این گونه ها موکول شده است.

پایه های کلونال آلوگوجه (دیپلوییدها)

کلونهای آلوگوجه (میروبولان B) با هیچ یک از ارقام بادام از نظر پیوند سازش ندارند، حال آنکه ژنوتیپ میرابی (P2032) با مجموعه ای از ارقام بادام سازگاری نشان داده و سبب استقرار کامل درخت در خاک و رشد مطلوب آن شده است. دوسلکسیون با ارقامی مانند آردشوآز، مارکونا، فراگنس سازگار و با ارقام دسمیو، کریستومورتو، فررادوئل ناسازگار بوده اند. این دو عبارتند از (GF8-1) که سلکسیون فرانسوی است و (M2624) که سلکسیون آمریکایی است. کاربرد این دو پایه بسیار قوی محدود به ارقامی است که در شرایط ویژه ای از خاک و اقلیم مانند خاکهای قارچ زا یا زمینهای خیلی مرطوب کاشته میشوند. این پایه ها در مقابل نماتدهای گال (Meloidogyne) نیز بسیار مقاوم اند.

پایه های کلونال آلوگوجه پلی پلویید

پایه های این گروه که از گونه های P.domestica و P.indititia هستند، نسبت به خفگی ریشه و انگلهای خاک متحمل و مقاوم اند و به رغم استحکام مطلوب در زمین و سازش نسبی با بادام، اندام هوایی آنها قدرتی متوسط تا ضعیف دارد.

امکانهای دو رگ گیری بین گونه ای

دو رگ گیری با هلو

پایه دورگ پیچیده تری به نام ایشتارا حاصل آلوی بلسیانا (یعنیP.salicina × P.cerasigera) با یک دو رگ دیگر (P.persica × P.cerasifera) است. این پایه سازش خوبی با بادامها دارد ولی قدرت آن ضعیفتر از میران است و مقاومتی معادل با GF677 به خفگی ریشه و تحمل زیادی به نماتدهای گال خاکهای قارچ زا دارد. این پایه بیشتر برای کاشت در خاکهای سبک نفوذپذیر و عاری از آهک مناسب است.

دو رگ گیری با بادام

دو رگ گیری بین میروبولان × بادام ایجاد همسازی در مقاومت آلوچه به خفگی توأم با مقاومت بادام به خشگی و کلروز بوده است. به نژادی برای دو رگ گیری برای پایه بادام به سبک نوین توجه کارشناسان را از پایه های بذری به سمت تهیه کلونهای بین گونه ای جلب کرده است که ضمن سهولت تکثیر غیر خشبی، صفات ذاتی اغلب گونه ها را با هم همساز کرده است.

خواص پایه های مختلف بادام

ارزش مشاهدات بالا فقط مربوط به شرایط خاک و اقلیم هر منطقه ای است که پایه ها برای آنها گزینش شده اند.

دوره گلدهی بادام

در فصل گلدهی بادام باید دو نکته عمده را در نظر داشت یکی دیرگلی به منظور کاهش خطر سرمازدگی و دیگری هم گلی به منظور تسهیل گرده افشانی بین ارقام اصلی (تجارتی) و فرعی (تلقیح کننده).

دیرگلی در بادام

هر چه بادام دیرتر گل بدهد با خطر سرمای بهاره و بارندگیهای احتمالی کمتر رو به رو میشود. ارقامی که زودرس باشند معمولاً در اواخر ژانویه گل میکنند و هر چه دیر رستر باشند گلدهی آنها تا اوایل آوریل ادامه پیدا میکند.

انطباق گلدهی

تطبیق زمان گلدهی بین ارقام تجارتی (اصلی) و تلقیح کننده (فرعی) برای گرده افشانی و باروری کامل در ارقام خودناسازگار شرط اصلی و الزامی است زیرا هر چه گلدهی ارقام با هم همزمان باشد امکان تلقیح بیشتر، آسانتر و میزان باردهی بالاتر است. ترتیب گلدهی نیز در تسهیل گرده افشانی تأثیر زیادی دارد زیرا اولین گلها از نظر دانه بستن نسبت به آخرین گلها همیشه برتری دارند و از همه مهمتر اینکه زمان تشکیل دانه درخت در رقم اصلی باید جلوتر از رقم فرعی باشد.

ارقام خودبارور و خودسترون

ارقام بادام رقمهایی پیدا میشوند که خود به خود به طور کامل تلقیح و بارور لوران که نیازی به کمک ارقام گرده افشان (فرعی) ندارد یعنی میتوان آنها را به عنوان درخت اصلی و تک محصولی به طور یکدست و منفرد در یک باغ کاشت.

ارقام خود سترون

عمده ترین برتری این گونه بادامها مرغوبیت، کیفیت و بازر پسندی برتر آنهاست که از نظر تجارتی و اقتصادی قابل توجه است به این شرط که ارقام تلقیح کننده آنها نیز کاملاً خودسازگار باشند. مزیت عمده ارقام خودبارور، ویژگی خودسازگاری و سازش مطلوب آنها با تمام ارقام خودسترون است.

قدرت تولید

تناوب (سال آوری) نیز عامل دیگری است که اغلب با چگونگی باردهی درخت بادام ارتباط نزدیک می یابد زیرا بعضی ارقام خود به خود تمایل بیشتری به تناوب دارند. حتی واریته ای که مثلاً روی شاخه های طویل یک درخت و در عین حال روی خوشه گلهای بهاری به بار می نشیند معمولاً نسبت به رقمی که فقط عادت به باردهی روی خوشه گلهای بهاری دارد تمایل کمتری به تناوب نشان میدهد. در این نوع باغها به علت تراکم زیاد درخت در واحد سطح و گرده گلهای سازگار و فراوان، ارزیابی آنها نسبت به باغهای عادی احتمالاً تفاوت برآورد خواهد داشت.

برداشت چند رقم بادام در باغ آزمایشی ماندوئل INRA

 

سال باردهی

پایه: هسته بادام تگزاس

تراکم = 6 × 5 متر 3 درخت از هر رقم

 

میزان حساسیت ارقام مهم بادام به بیماریها

S = حساس

M = متوسط

R = مقاوم

TR = بسیار مقاوم

--- = مشاهده نشده

 

مقاومت در برابر بیماری و آفات

سه بیماری مهم هست کهیشگیری از خسارت آنها ضروری است. نشانگر Fusicoccum ، Moniliose روی گل، و تاولور. در بین ارقام زراعی، فراستار مقاومترین رقم نسبت به تاولور و فوزیکوکوم است.

دوره بلوغ و سهولت برداشت

تاریخ رسیدن میوه درخت بادام معیار انتخاب ارقام نیست. تکاندن شاخه با ماشین، میوه از روی زمین برداشت میشود و زمین باید هنگام برداشت خشک و تمیز باشد. پس از تکاندن درخت بادام را از رویارچه جمع میکنند. اگر بادام دیر برداشت شود، خشک کردن آن دشوارتر میشود. رقم تگزاس دیر رسترین بادام است و اگر زمان برداشت آن در سالهای بارانی همزمان با بارندگیهای فصلی باشد مشکلات زیادتری ایجام میشود. مهم این است که هنگام تکاندن درخت، بادام به راحتی از درخت بریزد.

گرایشهای کنونی

در حال حاضر باغهای بادام تنها بر پایه کاشت سه رقم فراگنس (50 درصد)، فررادوئل (25 درصد) و لوران (25 درصد) یا در باغهای تک رقمی فقط با لوران انجام میشود. از این رو علاوه بر سه رقم بادام معروف فراگنس، فررادوئل و کارکونا، ارقام دیگری نیز از قبیل ماس بوورا، گلورییتا، لوران و گوآرا، در سطح گسترده کاشته شده اند.

Ai

کلون R269

خاستگاه

فرانسه، منطقه اکس آن پرووانس

رقم زراعی قدیمی، بیش از صد سال سابقه کشت

ویژگیهای درخت

قدرت                                متوسط

قامت                                پر شاخ و برگ و آویزان شکل دهی درخت دشوار

محل استقرار میوه                شاخه های جوان

زمان گلدهی                       دیر گل، نیاز به گرما

تاریخ برداشت                     حدود 10 سپتامبر در جنوب فرانسه

ویژگیهای میوه

سخت پوست             نیم نازک                 نسبت مغز به پوست              45%-40

% مغز دوقلو              0%                         وزن متوسط                       5/1 – 3/1 گرم

شرح مغز بادام مغز بادام پهن و کلفت، پوسته محافظ ناصاف گاهی شیاردار

مصرف                    هرگونه مصرف، سرشار از روغن

ویژگیهای زراعی

گرده افشانها                                 فراگنس، فررادوئل

سرعت باردهی                     خیلی زود

پتانسیل تولید                                متوسط

سال آوری                                    نسبتاً کم

حساسیت به بیماریها                       خیلی حساس به ناولور روس شاخه به ویژه پس از بارانهای تابستانی و پاییزی، مقاوم به مرنیلیا

سهولت تربیت درخت                      خیلی سخت در سالهای اولیه، هرس احیا در سالهای پیری توصیه میشود

ارزش و خصوصیات عمومی

آی رقمی است پوست نازک، نسبتاً پر بار، نیازمند به هرس مداوم و گرده افشان مناسب با مغز بادام شیرین و مورد پسند در شیرینی سازیها.

DesmayoLargueta

کلون R308

خاستگاه

اسپانیا – کاتالونیا

رقم محلی

ویژگیهای درخت

قدرت                      متوسط

قامت                      پر شاخ و برگ و آویزان، شاخه های میوه دار آویزان

محل استقرار             روی اسپارهای روییده از شاخه های دو ساله

زمان گلدهی             خیلی زود گل (آخر ژانویه)

زمان برداشت            نیمه دیر رس

ویژگیهای میوه

سختی پوست            خیلی سخت             نسبت مغز به پوست              28-25%

درصد مغز دوقلو        3-2%                     وزن متوسط                       4/1 گرم

شرح مغز بادام کشیده، نوک تیز، پهن و صاف

مصرف                    مناسب برای بو دادن (پوست کنی آسان)

ویژگیهای زراعی

گرده افشانها                       فراگنس، فررادوئل

سال آوری                          کم

سرعت باردهی           خیلی زود

پتانسیل تولید                      بسیار پر بار، سازگار برای کشت دیم

حساسیت به بیماریها             خیلی حساس به تاولور روی شاخه به ویژه پس از بارانهای تابستانه و پاییزی، مقاوم به مونیلیا

 سهولت تربیت درخت            خیلی سخت، در سالهای اولیه، هرس احیا در سالهای پیری توصیه میشود

ارزش و خصوصیات عمومی

دسمیو یا مارکونا یکی از معروفترین ارقام بادام اسپانیا است. درختی است با خصوصیات گیاهی خوب و پر بار اما به سبب زودگلی در فرانسه کاشته نمیشود گرچه گلهای آنها در مقابل سرمای بهاره مقاومت نسبی نشان میدهد.

Ferraduel

کلون R485

خاستگاه

فرانسه –INRA

شجره: کریستومورتو × آی (1960). هم تلاقی با فراگنس

ثبت در کاتالوگ رسمی 1966

ویژگیهای درخت

قدرت                               متوسط تا قوی

قامت                                کشیده، پر شاخه تر از فراگنس

محل استقرار میوه                عموماً روی گل خوشه بهاری و کمی روی اسپارها

زمان گلدهی                       دیر گل، 2-1 روز بعد از فراگنس

زمان برداشت                      حدود 20 شهریور در جنوب فرانسه

ویژگیهای میوه

سختی پوست            سخت                     نسبت مغز به پوست              28-25%

% مغز دو قلو             0%                         وزن متوسط                       4/1-3/1 گرم

شرح مغز بادام مغز بزرگ، پهن، قهوه ای تیره با پوست ظریف

مصرف                    مفید برای هرگونه مصرف به ویژه برای تهیه دراژه

ویژگیهای زراعی

گرده افشانها                       فراگنس، فرراستار، آی

سرعت باردهی           سریعتر از فراگنس

پتانسیل تولید                      پربار تا خیلی پربار، کمتر از فراگنس

سال آوری                          گرایش قابل توجه به تناوب

حساسیت به بیماریها            تا حدی حساس به فوزیکوکوم و حساس به تاولور

تربیت                               نسبتاً آسان

ارزش و خصوصیات عمومی

با آنکه فررادوئل گرده افشان خوبی برای فراگنس است اما به سبب تمایل به تناوب بهتر است به عنوان دومین گرده افشان کاشته شود. عمده ترین خواص آن زود به بار نشستن، مقاومت نسبی به بیماریها و شکل مطلوب مغز آن است. بیشتر در حوزه مدیترانه کشت میشود و تمایل اندکی به کلروز در تابستان دارد.

Ferragnes

کلون R486

خاستگاه

فرانسه INRA

شجره: کرستوموردتو × آی (1960)

واریته ثبت شده در کاتالوگ رسمی 1966

ویژگیهای درخت

قدرت                                خیلی قوی

قامت                                بیشتر کشیده، کمی گسترده، شاخ و برگ میانه

محل استقرار میوه                عموماً روی گل خوشه های بهاری و کمی روی اسپارها

زمان گلدهی                       نیمه دیر گل، تمام گل در جنوب فرانسه در حدود 5 مارس

زمان برداشت                      از 20 سپتامبر در جنوب فرانسه

ویژگیهای میوه

سختی پوست            نیم سخت                نسبت مغز به پوست              40%-35

% مغز دو قلو             0%                         وزن متوسط                       7/1-4/1 گرم

شرح مغز بادام کشیده، نسبتاً کلفت، کمی ناصاف

مصرف                    مفید برای هرگونه مصرف و مطلوب برای خلال بادام

ویژگیهای زراعی

گرده افشانها                       فورادوئل، لوران، فرراستار، آی

سرعت باردهی           متوسط، اولین برداشت در سال پنجم

پتانسیل تولید                      بسیار پربار در کاشت تحت آبیاری منظم و گرده افشانی دقیق به طور متوسط 1500 کیلوگرم در هکتار مغز بادام میدهد

سال آوری                         در شرایط تحت آبیاری، اندک است

حساسیت به بیماریها             نسبتاً مقاوم به مونیلیا روی شاخه. خیلی حساس به فوزیکوکوم، نیازمند به سمپاشی با قارچ کش هنگام گل ریزان و برگ ریزان. مقاوم به تاولور و پلی استیگما

تربیت                               مشکل به سبب استحکام زیاد

ارزش و خصوصیات عمومی

فراگنس رقمی است قابل توجه از نظر قدرت تولید، استحکام، سال آوری و انعطاف پذیری اندک. در تمام حوزه مدیترانه کاشته میشود. برعکس خیلی حساس به فوزیکوکوم است و برای کاشت در مناطق آلوده به این بیماری توصیه نمیشود.

Ferralise

کلون R769

خاستگاه

فرانسه INRA

شجره: فررادوئل × فراگنس (1960) ثبت در کاتالوگ رسمی 1979

ویژگیهای درخت

قدرت                               متوسط. پیوند روی پایه GF677

قامت                                عمودی با شاخ و برگ زیاد

محل استقرار میوه                روی گل خوشه های بهاری

زمان گلدهی                       خیلی دیر گل، 5 روز بعد از فراگنس

زمان برداشت                      زودرس، حدود 15 سپتامبر در جنوب فرانسه

ویژگیهای میوه

سختی پوست                     سخت                     نسبت مغز به پوست              30%-28

% مغز دو قلو                       0%                         وزن متوسط                       یک گرم

شرح مغز بادام           کوچک ولی با شکل مطلوب، روشن و صاف

مصرف                              مفید برای هرگونه مصرف

ویژگیهای زراعی

گرده افشانها                       لوران

سرعت باردهی           زودتر از فراگنس

پتانسیل تولید                     نسبتاً زیاد ولی کم بارتر از فراگنس

سال آوری                         گرایش به تناوب

حساسیت به بیماریها             حساس به فوزیکوکوم. برای اقلیم مرطوب توصیه نمیشود. مقاوم به مونیلیا

تربیت                               نسبتاً آسان، شاخ و برگهای فرعی زیاد در آغاز

ارزش و خصوصیات عمومی

فررالیز رقمی است بسیار جالب از نظر دیرگلی. درختی است پربار ولی پوست میوه سخت شکسته میشود و اغلب در موقع شکستن آن، مغز بادام زخمی میشود.

Ferrastar

کلون R800

خاستگاه

فرانسه INRA

شجره: کریستومورتو × آردشواز (1960)

ثبت در کاتالوگ رسمی 1979

ویژگیهای درخت

قدرت                                خیلی قوی

قامت                                 کشیده، کم شاخ و برگ

محل استقرار میوه                روی گل خوشه های بهاری و روی اسپارها

زمان گلدهی                       یک تا سه روز قبل از فراگنس

زمان برداشت                      همزان با فراگنس

ویژگیهای میوه

سختی پوست                     سخت                     نسبت مغز به پوست              30%

% مغز دو قلو                       0%                         وزن متوسط                       4/1 گرم

شرح مغز بادام           کمی کشیده، پهن، ناصاف، گاهی پیچیده، طعم معطر

مصرف                              خمیر مایه برای شیرینی پزی و تنقلات

ویژگیهای زراعی

گرده افشانها                       فراگنس، فررادوئل

سرعت باردهی           کند

پتانسیل تولید                     خیلی زیاد

سال آوری                         محسوس به ویژه پس از سالهای پربار

حساسیت به بیماریها            خیلی حساس به فوزیکوکوم و تاولور، کمی مقاوم به مونیلیا

تربیت                               آسان، فقط باید سال اول آن را هرس کرد

ارزش و خصوصیات عمومی

فرراستار بادامی است با درخت قوی و مقاومتی جالب در برابر بیماریها با مناطقی محدود سازگاری دارد. عیب عمده این رقم بادام سال آوری آن است که در تابستانهای ملایم با ریزش بسیاری از گلها باعث کاهش محصول میشود.

Francoli

کلون R932

خاستگاه

اسپانیا IRTA Mas Bove

شجره: کریستو مورتو × گابکس (1976)

ویژگیهای درخت

قدرت                                قوی

قامت                                گسترده پر شاخ و برگ

محل استقرار میوه                روی گل خوشه های بهاری

زمان گلدهی                       نیمه دیر گل

زمان برداشت                      10 سپتامبر در جنوب فرانسه

ویژگیهای میوه

سختی پوست                     سخت                     نسبت مغز به پوست              31%-28

% مغز دو قلو                       6% تا 4                   وزن متوسط              4/1 گرم

شرح مغز بادام           پهن، کمی بیضی، نوک تیز، درشت، به رنگ تیره و چین خورده

مصرف                              خمیر مایه برای شیرینی پزی

ویژگیهای زراعی

گرده افشانها                       فراگنس و گلورییتا

سرعت باردهی           پیش رس

قدرت باردهی                     خیلی خوب

سال آوری                         کم

حساسیت به بیماریها            مقاوم به فوزیکوکوم و حساس به مونیلیا

تربیت                               درختی است گسترده و بسیار آسان برای هرس

ارزش خصوصیات عمومی

فرانکولی بادامی است بسیار پر محصول که زود به بار می نشیند، به راحتی فرم میگیرد و کمی سال آور است. شکل مغز آن بهتر از فراگنس است ولی مونیلیا حساس است.

Glorieta

کلون R929

خاستگاه

اسپانیا

شجره: پریمورسکی × کریستومورتو (1975)

ویژگیهای درخت

قدرت                                قوی

قامت                                گسترده، پر شاخ و برگ

محل استقرار میوه                روی گل خوشه بهاری و کمی روی اسپارها

زمان گلدهی                       نیمه دیر گل

برداشت                             20 سپتامبر در جنوب فرانسه

ویژگیهای میوه

سخت پوست                      سخت                     نسبت مغز به پوست              32%-30

% مغز دو قلو                       2%                         وزن متوسط                       4/1 گرم

شرح مغز بادام           پهن، بیضی، با پوست صاف به رنگ روشن

مصرف                              مفید برای هر مصرف

ویژگیهای زراعی

گرده افشانها                       فراگنس، فرانکولی، ماس بوورا

سرعت باردهی           تقریباً تند

پتانسیل تولید                     نسبتاً زیاد

سال آوری                         کم

حساسیت به بیماریها            نسبتاً مقاوم به فوزیکوکوم (که باید بیشتر مورد تأیید قرار بگیرد)

تربیت                               بسیار آسان برای هرس

ارزش و خصوصیات عمومی

گلورییتا بادامی است قوی و آسان برای فرم گیری. پر بار است، اما کمتر از ماس بوورا و فرانکولی. مغز بسیار پر ارزش از لحاظ تجارتی.

Lauranne

کلون R916

خاستگاه

فرانسه INRA

شجره: فراگنس × تواونو (1978)

واریته ثبت شده در کاتالوگ رسمی 1991

ویژگیهای درخت

قدرت                                متوسط تا کمی قوی در آغاز

قامت                                گسترده، افتاده

محل استقرار میوه                عموماً روی گل خوشه های بهاری

زمان گلدهی                       دیرگل، سه روز بعد از فراگنس

زمان برداشت                      پیش رس حدود اول سپتامبر در جنوب فرانسه

ویژگیهای میوه

سختی پوست                     سخت            نسبت مغز به پوست              38%-32

% مغز دو قلو                       20%-5         وزن متوسط                       2/1-9/0 گرم

شرح مغز بادام           کوچک و روشن

مصرف                               مفید برای هر گونه مصرف

ویژگیهای زراعی

گرده افشانها                       خودبارور است

سرعت باردهی           خیلی زود رس

پتانسیل تولید                     خوب

سال آوری                         کمی محسوس ولی هر سال بار میدهد

حساسیت به بیماریها            اندکی حساس به فوزیکوکوم

تربیت                               نسبتاً آسان. نیاز به هرس منظم دارد

Marcona

کلون R185

خاستگاه

اسپانیا – منطقه آلیکانت

رقم بومی

ویژگیهای درخت

قدرت                                متوسط تا ضعیف

قامت                                عمودی، پر شاخ و برگ و انبوره با شاخه های درهم و آویخته

محل استقرار میوه                روی شاخه های یکساله و دو ساله

زمان گلدهی                       پیش گل با گلهای سرخ رنگ

زمان برداشت                      دیر رس (شروع اکتبر). به تدریج میرسد

ویژگیهای میوه

سختی پوست            سخت                     نسبت مغز به پوست              28%-23

% مغز دو قلو             0%                         وزن                                 متوسط 5/1 گرم

شرح مغز بادام گرد، کوتاه، کمی ناصاف 

مصرف                     شیرینی سازی (بسیار پر چربی)

ویژگیهای زراعی

گرده افشانها                       نون پاری، تگزاس، فورنات دوبرزنو

سرعت باردهی           خیلی زود (سال سوم)

پتانسیل تولید                     پر بار

سال آوری                         گاهی بعد از سالهای پر بار

حساسیت به بیماریها            حساس به مونیلیا روی گل و شاخه

تربیت                               آسان در فرم دهی

ارزش خصوصیات عمومی

مارکونا بادامی است پر بار با مغز مطلوب و شکلی خوش ترکیب که در اسپانیا بیشتر از فرانسه کشت میشود به علت زود گلی آن در فرانسه زیاد استقبال نشده است.

Masbovera

کلون R928

خاستگاه

اسپانیا

شجره: پریمورسکی × کریستومورتو (1975)

ویژگیهای درخت

قدرت                               قوی

قامت                                بلند، کمی گسترده

محل استقرار میوه                عموماً روی گل خوشه های بهاری و گاهی روی شاخه های یکساله

زمان گلدهی                       دیر گل

زمان برداشت                      کمی دیر رس

ویژگیهای میوه

سختی پوست            سخت            نسبت مغز به پوست              30%-26

% مغز دوقلو              0%               وزن متوسط                       4/1 گرم

شرح مغز بادام بیضی، صاف با شکل مطلوب

مصرف                    مفید برای هرگونه مصرف

ویژگیهای زراعی

گرده افشانها                       فراگنس، گلورییتا

سرعت باردهی           خیلی زود

پتانسیل تولید                     مطلوب

سال آوری                         خفیف

حساسیت به بیماریها            مقاوم به فوزیکوکوم

تربیت                               آسان در شکل دهی و هرس

ارزش و خصوصیات عمومی

خواص مطلوب این رقم بادام عبارتند از قدرت، قوت، پرباری، سهولت در هرس، بهترین مکان جغرافیایی آن اسپانیا است.

Nonpareil

کلون R645

خاستگاه

ایالات متحده آمریکا – کالیفرنیا

پیدایش اتفاقی وسیله A. T. Hatch در سال 1884

ویژگیهای درخت

قدرت                               قوی

قامت                                نیمه بلند

محل استقرار میوه                روی شاخه های جوان و گل خوشه های بهاری

زمان گلدهی                       نیمه پیش گل

زمان برداشت                      نسبتاً پیش رس

ویژگیهای میوه

سختی پوست            پوست نازک و لطیف             نسبت مغز به پوست              65%-60

% مغز دو قلو             5%                                  وزن متوسط                       2/1 گرم

شرح مغز بادام خوش شکل، یکنواخت، کشیده، خالدار به رنگ روشن با پوسته ظریف

مصرف                    مغز آن برای هرگونه مصرف مناسب است

ویژگیهای زراعی

گرده افشانها                       کارمل، مارکونا، تگزاس

سرعت باردهی           متوسط

پتانسیل تولید                     بسیار پر بار در کالیفرنیا و کم بار در فرانسه

سال آوری                         خفیف

حساسیت به بیماری             نسبتاً حساس به تاولور، مونیلیا و فوزیکوکوم

تربیت                               شکل دهی آسان

ارزش و خصوصیات عمومی

نون پاری یا بی نظیر، بادامی است که به سبب شکل و لطافت مغز، بازار بسیار مطلوبی تجارتی در کالیفرنیا پیدا کرده است به طوری که بیش از یکصد هزار هکتار زمین تا 1990 زیر کشت آن رفته است. اما به علت حساسیت پوست نازکش نسبت به حمله حشرات و خسارت پرندگان رونق زیادی در حوزه مدیترانه نیافته است.

Steliette

کلون R975

خاستگاه

فرانسه INRA

شجره: فراگنس × تواونو (1978)

حاصل همان تلاقی لوران

ویژگیهای درخت

قدرت                               متوسط تا قوی

قامت                                نیمه بلند

محل استقرار میوه                عموماً روی گل خوشه های بهاری

زمان گلدهی                       دیر گل

زمان برداشت                      نیمه پیش رس

ویژگیهای میوه

سختی پوست            نسبتاً پوست کلفت               نسبت مغز به پوست              48%-40

% مغز دوقلو              تا 5%                      وزن متوسط              3/1 گرم

شرح مغز بادام درشت

مصرف                    مفید برای هرگونه مصرف

ویژگیهای زراعی

گرده افشانها                       خودبارور

سرعت باردهی           زود رس

پتانسیل تولید                     خوب

سال آوری                         خفیف

حساسیت به بیماریها            مقاومتر از فراگنس به بیماریهای قارچی

تربیت                               دشوارتر از شکل دهی لوران

ارزش و خصوصیات عمومی

استیلت بادامی است خودبارور که همزمان با لوران پیدا شده است. به علت سختی پرورش و فرم گیری آن در هرس و عدم اطلاع دقیق از چگونگی سازش آن با محیط هنوز در فرانسه کشت نشده است.

Texas

کلون R270

خاستگاه

ایالات متحده آمریکا

شجره: هسته بادام × لانگ دوک. این واریته در کالیفرنیا میشن نامیده میشود.

ویژگیهای درخت

قدرت                                قوی

قامت                                کشیده

محل استقرار میوه                عموماً روی گل خوشه های بهاری

زمان گلدهی                       نسبتاً دیر گل

زمان برداشت                      خیلی دیررس، 10-8 اکتبر در جنوب فرانسه

ویژگیهای میوه

سختی پوست            نسبتاً پوست نازک                نسبت مغز به پوست              45%-40

% مغز دوقلو              40%-20                          وزن متوسط                       2/1 گرم

شرح مغز بادام کوتاه، کلفت، نوک تیز

مصرف                    مفید برای هرگونه مصرف به ویژه برای بو دادن و شیرینی پزی

ویژگیهای زراعی

گرده افشانها                       فراگنس، نوراستار

سرعت باردهی           نسبتاً زود

پتانسیل تولید                     خیلی خوب

سال آوری                         گرایش دارد

حساسیت به بیماریها            نسبتاً مقاوم به بیماریهای قارچی

تربیت                               آسان برای هرس

ارزش و خصوصیات عمومی

با آنکه تگزاس بادامی است پر بار و مقاوم اما دیررس، افزاش مغز دوقلوها و نازکی پوست آن که در مقابل حمله سنجابها، موش خرما و پرندگان آسیب پذیر است از اختصاصات منفی این واریته است که در موقع کاشت باید در نظر گرفت.

Tuono

کلون R219

خاستگاه

ایتالیا – منطقه پویی

رقم محلی

ویژگیهای درخت

قدرت                               متوسط

قامت                                 گسترده با شاخه های خمیده که باعث رویش شاخه های فرعی دیگری میشوند

محل استقرار میوه                روی گل خوشه های بهاری

زمان گلدهی                       دیر گل

زمان برداشت                      تقریباً پیش رس

ویژگیهای میوه

سختی پوست            نیمه کلفت               نسبت مغز به پوست              40%-35

% مغز دوقلو              30%-15                 وزن متوسط                       2/1 گرم

شرح مغز بادام بیضی، کمی کشیده، نوک تیز به رنگ تیره

مصرف                    برای شیرینی سازی و پودر بادام

ویژگیهای زراعی

گرده افشانها                       خود بارور

سرعت باردهی           سریع

پتانسیل تولید                     بالا و گاهی گرایش به کم (به علت حجم ضعیف)

سال آوری                         خفیف

حساسیت به بیماریها            کمی حساس به مونیلیا و تاولور

تربیت                               آسان برای هرس

ارزش و خصوصیات عمومی

مانند سایر ارقام بومی منطقه، درختی است گسترده با شاخه های مثمر و اسپارهای میوه دهنده زیاد. ویژگی عمده آن خود باروری و مقاومت گل و میوه های نورس به سرمای بهاره است. این رقم از اقوام نر لوران و در نتیجه کم اهمیت تر از آن است.

سایر ارقام معروف بادام

Guara (کلون R937) رقمی است اسپانیایی و خودبارور و نتیجه انتخاب کلونال تواونو به وسیله گروه SIA در ساراگوس. این واریته پیش گل تر از فراگنس ولی همان ویژگیهای تواونو را دارد.

Moncayo (کلون R937) رقمی است اسپانیایی و خودبار که SIA در ساراگوس آن را به دست آورده. گلدهی آن دیرتر از فراگنس است اما باردهی آن متوسط است.

Ayles (کلون R793) سومین رقم خودبارور اسپانیایی است که آن نیز وسیله SIA در ساراگوس به دست آمده است. کم بار است.

Carmel (کلون R709) رقمی آمریکایی است، گرده افشان خوبی برای نون پاری است که در کالیفرنیا سطح گسترده ای را زیر کشت دارد. در باغهای نوکاشت بسیار پربار است. به ریزش جوانه حساس است.

Buttle (کلون R721) رقمی است آمریکایی از گروه بادامهای دیر گل که در کالیفرنیا عموماً به عنوان گرده افشان برای تگزاس کاشته میشود. بعضی از بادامکاران از آن به عنوان درخت اصلی نیز استفاده میکنند. این رقم بادام به سبب نازکی پوست هنوز در فرانسه تحت بررسی است.

Cristomorto (کلون R201) بادامی است ایتالیایی، دیرگل با قدرت زیاد که خاستگاه اصلی آن منطقه «پویی» است. در ایتالیا کم و بیش کاشته شده است. کریستومورتو یکی از بهترین نتایجی است که در برنامه های اصلاح گیاه در فرانسه به علت دیرگلی و قدرت آن مورد استفاده قرار گرفته است.

Supernova (کلون R943) رقمی است ایتالیایی دیرگل و خودبارور که بر اثر جهش به وسیله تشعشع با رقم «Fascionello» در رم (ISF) به دست آمده است. رقمی است با قدرت متوسط و اندامی شبیه به قامت سایر ارقام محلی در پویی. در اقلیم فرانسه کم بار است و درصد مغز دوقلو آن بسیار بالا است.

Primorskyi (کلون R613) رقمی است روسی و یکی از عمده ترین ارقام بادامهای روسی به شمار می آید. این رقم دیرگل و بسیار مقاوم به فوزیکوکوم است. قدرت باردهی آن بسیار متوسط است.

کاشت و نگهداری باغ

انتخاب محل

بادام درختی است نسبتاً مقاوم و سازگار برای کاشت در هر منطقه و هر اقلیم مناطق معتدل سردسیری.

اقلیم

درخت بادام با توجه به زودگلی آن و حساسیت زیاد میوه های نورس به سرمای بهاره نباید در نقاط پست یا در جبهه شمالی تپه ها کشت شود. چون بادام به بیماریهای قارچی حساس است باید از کاشت آن در نقاطی که رطوبت هوا و خاک آنها در بهار یا در پاییز زیاد در نوسان است خودداری کرد. البته بادام درختی است که در نواحی آفتاب گیر دارای رطوبت نسبی، به ویژه در موقعیتی هواگیر، حتی در مقابل خشکی مقاوم و پر تحمل است به شرطی که وزش تندبادها مانع فعالیت زنبور عسل نباشد.

خاک

بادام خاکی را می پسندد که عمیق، سبک، غنی، شنی یا سنگریزه ای باشد. در این صورت سیستم ریشه بندی آن میتواند در زمین گسترش کافی پیدا کند. بادام به دلیل حساسیت شدید به خفگی طوقه و ریشه، از خاکهای رسی سنگین و کوبیده دارای زهکشی ضعیف، یعنی خاکی که آب در آن حتی به طور موقت راکد و متمرکز باشد آسیب می بیند. به طور کلی رشد طبیعی درخت بادام در زمینی مطلوب است که خاک آن قلیایی و دارای pH برابر 8-7 یا نزدیک به خنثی باشد. خاکهای اسیدی دارای pH برابر 5/6 باید با دادن آهک قبل از کاشت، حتی 3-2 سال پس از کاشت اصلاح شود.

عملیات قبل از احداث باغ

با شخم عمیق به وسیله ماشینهای خاک ورزی سنگین هرگونه باقیمانده گیاهی را از اعماق خاک بیرون کشید تا خطر آلودگی و سرایت قارچهای بیماری زا به کلی برطرف شود. باید از احداث باغ بادام در زمینهایی که قبلاً گیاهان یکساله یعنی میزباتان ورتیسیلوم، نظیر گوجه فرنگی، بادمجان، خربزه و غیره در آن کشت میشده نیز خودداری کرد.

آماده سازی زمین قبل از کاشت

آماده سازی زمین در دو مرحله انجام میگیرد: عملیات اساسی قبل از کاشت و عملیات سطحی پس از کاشت.

عملیات اساسی قبل از کاشت

-        احیا و تهویه خاک در زیر زمین

-        تسهیل نفوذ آب و حفظ آن در زمین

-        تسریع رشد و گسترش ریشه بندی در عمق زمین

-        تسهیل کود رسانی به ریشه (آلی یا معدنی)

-        تسهیل قرار دادن مکملها P – K در آینده

مجموعه این عملیات در تایستان سال قبل از کاشت انجام میشود. اجرای هر یک از این عملیات اگر با یک شخم عمق 80-70 سانتیمتری همراه باشد، تأثیر بیشتری در اصلاح و آماده کردن زمین خواهد داشت. پاشیدن کود پایه فسفر – پتاسیم روی زمین قبل از برگرداندن لایه های زیرین خاک نیز به استقرار ریشه ها در خاک بسیار کمک میکند.

عملیات سطحی پس از کاشت

-        تسطیح و قطعه بندی سطح زمین

-        دفع گیاهان هرز و حذف ریشه های باقیمانده از قبل

-        پر کردن گودالهای عمیقی که احتمالاً بر اثر عملیات عمقی در زمین ایجاد شده اند

مجموعه این عملیات به وسیله ماشینهای خاک ورزی انجام میگیرد.

کاشت نهال

فصل کاشت

نهال بادام نیز مانند اغلب درختهای میوه معمولاً هنگام خواب یا قبل از بیدار شدن کاشته میشود. اما بهترین موقع کاشت وقتی است که ریشه های حساس بادام ضربه انتقال را بهتر تحمل میکنند و با استقرار در جای خود تا قبل از باز شدن برگچه ها به ریشه زایی مجدد می پردازند. ریشه نهالها در مخلوطی مرکب از خاک رس به اضافه کود گاوی و آب که چاله ای از زمین ریخته میشود قرار میگیرد. با این کار ریشه های کهنه و ریشه های تازه روییده به سرعت رشد و تغذیه جوانه های نو رس را در بهار تأمین میکنند.

تراکم کاشت

-        شرایط اقلیمی زراعی

-        شرایط اقتصادی

-        عملیات زراعی (کاربرد ماشین آلات و غیره)

-        میزان کارایی مواد گیاهی (پایه و ارقام)

-        تراکم کم (50+ متر مربع برای هر درخت در زمینهای کم عمق یا دیم)

-        تراکم زیاد (یعنی کاشت نهال اضافی «فرعی» به منظور بهره برداری موقت در سالهای اول)

در مناطق کم آب و در خاکهای کم عمق فواصل نهال روی خطوط و بین خطوط به ترتیب زیر عملاً رضایتبخش بوده است:

در 7 × 5 متر، 285 اصله درخت در هکتار

در 7 × 6 متر، 238 اصله درخت در هکتار

در 7 × 7 متر، 204 اصله درخت در هکتار

در فواصل بیشتر اتز 7 × 7 متر به منظور درآمد با کاشت 204 اصله (7 × 7 متر) در هکتار، تولید هر واحد تا 40 درصد بیشتر از 285 اصله (7 × 6 متر) هکتار درآمد داشته است.

-        تراکم 6 × 5 یا 6 × 6 متر نیز وقتی مجاز است که از ارقامی مثل تواونو یا گوآرا و یا از ارقامی که روی پایه های نیمه قوی (گوجه ها) پیوند شده باشند استفاده شود.

با توجه به حساسیت ریشه بادام به هوا برای جلوگیری از تلفات، نهالها باید قبل از ورود آنها با باغ محل کاشت آماده شده باشد تا ریشه ها در معرض جریان هوا قرار نگیرند.

ترکیب ارقام بادام

بهترین روش برای تلقیح مطلوب و مطمئن، کاشت دو رقم بادام فرعی متفاوت بین یک رقم اصلی در باغ است. البته کاشت سه رقم بادام مختلف فرعی نیز در یک باغ مجاز است.

تهیه و کاشت نهال

نهالهایی که با پیوندکهای سال (جوانه های بیدار) در خزانه روی پایه های انتخابی پیوند شده باشند عموماً بهتر و برتر از نهالهایی هستند که روی پایه های بذری در محل اصلی یا با جوانه های خواب پیوند شده باشند.

-        ریشه نهالها پس از بیرون آمدن از خاک و قبل از انتقال باید با گونی یا پارچه ای مرطوب پوشانده شود.

-        ریشه ها قبل از کاشت نهال در توده ای از ماسه یا خاک مرطوب قرار گیرند.

-        هرس اصلاحی ریشه های زخمی، شکسته یا ناسالم در هنگام کاشت، ریشه های سالم نیازی به هرس ندارند.

-        اگر کاشت نهال به تأخیر افتد یا ریشه ها هنگام حمل و نقل آسیب ببینند، اندود کردن آنها با مخلوطی از کود حیوانی، خاک رس و آب به صورت غشای محافظ ریشه ضروری است.

-        کاشتن نهال در گودال به همان عمقی که در خزانه بوده است، به طوری که طوقه آن زیر خاک نباشد.

-        قرار دادن جوانه انتهایی فوقانی نهال به سمت وزش بادهای تند و غالب.

-        ریختن کمی خاک اضافی موقت در اطراف نهال پس از کاشت و برداشتن آن اندکی پس از استقرار نهال و به قیم بسته شدن ساقه آن.

-        سربرداری نهال بلافاصله پس از کاشت به طول 70 تا 100 سانتیمتر از زمین با قطع مورب پشت به جوانه.

-        کوتاه کردن 3-2 شاخه فوقانی روی یک تا دو جوانه و حذف سایر جوانه ها و شاخه ها.

نگهداری باغ

تسهیل در جذب آب و مواد معدنی، تسریع در رشد و گسترش ریشه های درخت است. دفع گیاهان هرز و جلوگیری از اتلاف آب و تبخیر بوده است.

زمین عاری از پوشش

عبارت از 3 تا 6 بار عملیات زراعی با ابزارهای مکانیکی در زمین به منظور دفع گیاهان هرز و هرگونه رویش گیاهی در طول سال است.

-        سهولت در پیشرفت کار

-        پاک ماندن زمین باغ از رویش گیاهی

-        حذف هر نوع گیاه هرز مقاوم به سموم علف کش

-        صرفه جویی در مصرف آب در کشت دیم

-        پخش یکنواخت کودهای شیمیایی در زیر خاک

-        کاهش رقابت گیاه هرز با ریشه درخت بادام به ویژه در باغهای نوکاشت

معایب

-        صرف وقت و هزینه: رفت و آمد مکرر

-        تغییر ساختار خاک زراعی بر اثر کوبیده شدن زمین در باغ

-        اتلاف ریشه های جوان و فعال بر اثر گردش ماشین آلات در زمین

-        ایجاد مشکل در رفت و آمد ابزارهای مکانیکی پس از بارندگی

-        خط فرسایش خاک

-        تسریع آبشویی عناصر غذایی و مصرفی محلول

-        کاهش تأثیر مواد آلی خشک

-        تسهیل در تسریع آلودگی ریشه های زخمی و کمک به انتشار و سرایت ورتیسیلیوم

-        پوسیدگی و نماتدها

پوشش سبز

روشی است منحصر به باغهای تحت آبیاری یا بادامکاریهایی که از سفره آبهای زیرزمینی مشروب میشوند. پوشش این قبیل باغها بر دو نوع است: پوشش سبز دایم یا کشت سبز موقت. در هر دو صورت باید زمین به قطر یک متر از تنه درخت دایماً عاری از پوشش گیاهی یا برهنه باشد.

امتیازها

-        تسهیل عملیات مکانیکی در زمینی مسطح و بدون پستی و بلندی برای رفت و آمد هر نوع ماشین آلات

-        افزایش تهویه و قابلیت جذب آب و نفوذ هوا در خاک کاهش مشکل خفقان ریشه

-        کمک به رشد و نمو و انتشار میکرواورگانیسمها و کرمهای خاکی

-        جلوگیری از فرسایش خاک

-        افزایش تأثیر مواد آلی

-        تقویت قدرت جذب مواد غذایی

-        کاهش آبشویی عناصر مفید

معایب

-        لزوم تداوم علف چینی فصلی، حداقل سه بار در سال

-        افزایش مصرف آب (تقریباً 10 درصد بیشتر از معمول)

-        افزایش مصرف نیتروژن

-        عدم جلوگیری از رشد رویش گیاه هرز دایم (ریزومها)

-        افزایش خطر سرما و یخبندان بهاره

پوشش سبز چه دایم باشد چه موقت، باعث اصلاح ساختار خاک، تقویت و گسترش ریشه های مویینه و در نتیجه سبب باروری بیشتر درخت میشود.

دفع گیاهان هرز روی خطوط کاشت

باید از فاصله یک متر از تنه درخت، یعنی محیطی که بیشترین تراکم ریشه های سطحی درخت در آن قرار دارد، انجام گیرد. بهتر استفاده از سموم علف کش ساده ترین راهی است که این مسئله را حل میکند.

سموم علف کش به سه گروه تقسیم میشوند.

-        علف کشهای پیشگیری کننده

-        علف کشهای دفع کننده تماسی

-        علف کشهای سیستمیک

مصرف علف کشها عموماً مفید و شیوه استفاده از آنها آسان است.

-        شناخت سن درخت

-        جنس خاک

-        نوع رستنیها

-        میزان مصرف سم

-        کاشت سبز دایم یا موقت بین ردیفها

-        ادامه مبارزه قبل و بعد از رویش روی خطوط

-        سمپاشی با سموم تماسی و انجام هرگونه عملیات دفع گیاه هرز روی خطوط در سه سال اول بعد از کاشت

در دیم کاری بادام برای حفظ خاک در باغ، روش عاری از پوشش به کمک کولیتواتور یا روش سبز دایم با کاشت گیاهانی که به آب نیاز خیلی کمتر داشته باشند.

هرس و شکل دهی درخت

هرس شکل گیری درخت در 3 یا 4 سال اول پس از کاشت درخت. هدف از این مرحله ساختن اسکلت درخت با تنه، بازو و شاخه بندیهای اصلی و فرعی است. این هرس را هرس داشت نیز میگویند.

هرس باردهی که روی درختانی که به باردهی رسیده اند انجام میشود. هدف از این هرس حفظ تعادل بین باردهی و تعداد شاخه های بار دهنده و هدایت نور خوب به فضای داخل درخت است. این هرس همچنین امکان محدود کردن پدیده تناوب و کنترل قدرت درخت را فراهم می آورد. به این هرس، هرس میوه نیز میگویند.

هرس بازسازی در درختهای پیر و کم بار با هدف تجدید قدرت رویشی و زایشی آنها انجام میگیرد. این هرس را هرس احیا نیز می نامند.

-        آزاد گذاشتن رشد طولی طبیعی درخت (بدون هرس) کاری که معمولاً باروری درخت را تسریع میکند

-        هرس کمابیش شدید قسمتی از شاخه ها

-        هرس کامل یک شاخه از بیخ، انجام هرس سبز یا خیر (حذف جوانه، حذف ترکها، ...)

-        هرس یک قسمت از هر شاخه سبب تقویت بقیه همان شاخه میشود. این هرس با حذف جوانه های انتهایی و جلوگیری از رشد صعودی، سبب باز شدن جوانه های جانبی و رشد جستهای تازه چوبی در درخت میشود.

-        حذف کامل شاخه، ضمن کاهش رقابت در مصرف مواد غذایی، سبب تقویت عمومی درخت میشود اما از سوی دیگر، این هرس بار دهی را نیز به تأخیر می اندازد.

فرم مطلوب درخت بادام

فرم کلاسیکی که به درخت بادام داده میشود شکل جامی است. در هرس باید سعی شود نور آفتاب به فضای داخلی درخت بتابد تا در درخت تعادل و هماهنگی و باردهی مطلوب و یکنواخت ایجاد شود. علاوه بر این تمایل زیادی به رشد طولی و لخت شدن قسمتهای پایینی دارند. برای تشدید نشدن این پدیده و ایجاد تعادل در درخت، دادن شکل جامی به درخت، با شاخه بندیهای ثانوی و قوی در اندام پایینی آن (به رغم سختی) بهترین راه است. هرسی است که در مجموع برداشت مکانیکی را آسان کند. از سوی دیگر چون میوه ها باید پس از تکانده شدن از روی سفره گسترده در زیر درخت جمع آوری شوند، اگر شاخه ها زیاد از هم دور باشند میوه نیز دورتر از سفره های برداشت روی زمین می ریزد و درصد ضایعات بالا میرود.

هرس شکل دهی

-        تعداد مطلوب بازوی اصلی در هر درخت سه عدد است که یکی از آنها رو به باد غالب شمال است. بازوها باید با هم توازن داشته باشند و باید سعی شود زاویه 120 درجه بین آنها باشد.

-        محل اتصال بازوها روی تنه باید در حد ممکن از هم فاصله داشته باشد.

-        زاویه ایده آل بین بازوها و تنه اصلی درخت باید حدود 45 درجه باشد اما چون باد گرایش به خم کردن درخت دارد، این زاویه برای بازوی شمالی باید بیشتر از 45 درجه و برای دو بازوی دیگر کمتر باشد.

هرس سال اول

در هنگام کاشت: ساقه نهالهای پیوندی در ارتفاع 70 سانتیمتر تا 1 متر کوتاه میشوند تا برداشت مکانیکی در آینده آسان باشد. شاخه های جانبی از 30 سانتیمتر آخر با دو جوانه کوتاه میشوند و بقیه شاخه های تحتانی از 30 سانتیمتر به پایین حذف میشوند.

هرس تابستانی: در اواخر ژوئن شاخه های داخلی چسبیده به محور اصلی را 10 تا 15 سانتیمتر فقط کوتاه میکنند و از حذف آنها برای کمک به باز شدن و تقویت شاخه های پایین تر و انتخاب احتمالی بازوهای بهتر در آینده صرف نظر میشود. بقیه شاخه های قاعده تنه را از بیخ می برند به طوری که بیش از 6-5 شاخه روی تنه باقی نماند.

هرس زمستانی: در این فصل است که 3 تا 4 بازوی اصلی انتخاب و بقیه شاخه ها از بیخ حذف میشوند. اولین بازوهای مادری طوری دست چین میشوند که بالاتر از یک متر و نیمی سطح زمین قرار نگیرند. اگر قامت درخت بلند یا قدرت آن زیاد باشد، نهالها را به هم می بندند یا آنها را از 150 سانتیمتر بالاتر سر بر میکنند.

هرس در سال دوم

هرس تابستانی (نیمه مه – نیمه ژوئن): چون بازوها و شاخه بندیهای اولیه درخت دو برابر شده اند، میتوان شاخه های اضافی قدیم را که به سوی داخلی درخت میروند ته بر کرد.

هرس زمستانی: دو بازوی ثانوی که با بازوهای اولی (مادری) شکل «y» میسازند، حفظ میشوند. هر کدام از آنها به سمت بالا و خارج قرار دارد. هدایت بازوهای ثانوی بر حسب هرس کوتاه یا بلند ممکن است با کوتاه کردن یا کوتاه نکردن آنها توأم باشد. هرس بلند باردهی درخت را جلو می اندازد و زحمت کمتر دارد اما با این حال تکنیک آن قابل تأمل است زیرا ساختار درخت را بر هم میریزد. در هرس بلند، کوتاه کردن سر شاخه های مادری الزامی نیست، مگر اینکه رشد آنها از حد گذشته باشد. در این حالت است که یک یا دو بازوی ثانوی با تمام انشعابهایشان بی آنکه کوتاه شوند باقی میمانند.

هرس در سال سوم و چهارم

هرس تابستانی: روی هر بازو فقط یک سر شاخه طولی و انتهایی نگه داشته و بقیه حذف میشود. میتوان بعضی از آنهایی را که باید باقی بمانند حذف جوانه کرد.

هرس زمستانی: در این هرس رشد صعودی تنه درخت ضمن حفظ تنه اصلی و محوری متوقف میشود و سایر شاخه های جانبی به استثنای آنهایی که به سمت داخل درخت یا به طور عمودی (نرکها) رشد کرده اند، باقی میمانند.

هرس درختهای در حال باردهی

هدف از این هرس تجدید حیات شاخه های میوه دهنده به منظور تأمین برداشت محصولی منظم و یکنواخت از سرتاسر درخت است. هرس برداشت در درختهای بارده عبارت است از حذف شاخه های غیر مثمر (نرکها) به منظور تحریک رشد جستهای جدید و تبدیل بعضی از شاخه های نرک به شاخه های بار دهنده و جوان. شدت هرس به ارقام، شرایط رشد، سن، قدرت درخت و دیم یا آبی بودن کشت بستگی دارد. اگر منظور از هرس تجدید گل آذینها در هر پنج سال یک بار باشد. زمان هرس در زمستان در طول خواب درخت و پس از ریزش برگ است. باید از هرس شدید در یک سال و هرس نکردن آن در سال بعد خودداری کرد.

هرس بازسازی

در باغهای پر که اندام پایینی درخت به سبب کمبود نور لخت میشود و از بار می افتد، انجام هرس شدید به منظور احیاء و به بار نشاندن مجدد درخت اجباری است. هرس بازسازی عبارت است از حذف بازوهای کهنه و قوی از داخل، تنک کردن شاخه های جوان و کوتاه کردن محور مرکزی درخت تا با تابیدن نور آفتاب به مرکز تاج درخت رویش جستهای تازه تسریع و تقویت شود.

سر بری

سر بر کردن درخت، یعنی کوتاه کردن تنه درخت از ارتفاع 150 سانتیمتری سطح زمین، تنها راهی است که اسکلت درخت را برای سالهای بعد میسازد و به بار می نشاند.

گرده افشانی بادام

عامل تولید

چون بادام مانند اکثر میوه های خانواده روزاسه معمولاً خود ناسازگار است یعنی خود به خود تلقیح نمیشود، برای تولید محصول مطلوب به یک یا چند رقم دیگر که از لحاظ ژنتیکی، گرده های گل آنها توانا باشند، نیاز دارد. وجود کندوی عسل در باغ سبب میشود زنبورها گرده گل را به گلهای نازا برسانند و آنها را بارور سازند.

عوامل مربوط به گرده افشانی

دوام کاشت

ترکیب ارقام برای کاشت بادام، کمیت و کیفیت گرده (تعداد دانه گرده، قوه نامیه و قدرت جوانه زنی گرده) نیز از عواملی هستند که مطلوبیت آنها در رقمهایی مانند فراگنس و فررادوئل باعث شهرت و حس انتخاب آنها به عنوان بهترین ارقام تلقیح کننده حتی در دماهای پایین شده است.

اقلیم

اقلیم یا آب و هوا یعنی دما، رطوبت، باد و باران از عواملی است که در شکفتن گلها، باز شدن بساکها، آزاد شدن گرده ها، به ویژه با کمک زنبور عسل در تلقیح و تولید میوه بسیار مؤثر است.

ناقلهای گرده گل

حشرات به ویژه زنبور عسل در انتقال گرده گل از پرچم به خامه نقش اساسی دارند. زنبور عسل اهلی تنها ناقلی است که در دمای 12 درجه سانتیگراد عمل انتقال گرده و تلقیح را به نحو مطلوب انجام میدهد. به تازگی زنبور عسلی به نام اسمی (Osmiacornuta) مورد استفاده قرار گرفته است.

نیازهای گرده افشانی بادام

برای کمک به بارور شدن گلها و تأمین حداکثر باردهی درخت بادام، شناخت نیازهای گرده افشانی ضروری است. گرده افشانی زیاد در سیب باعث افزایش باروری و باردهی و سبب کاهش کیفی محصول میشود. مطلوب این است که شرایطی فراهم شود که حداکثر کمک به گرده افشانی بهتر و در نتیجه بار دهی بیشتر شود.

انتقال گرده گل در باغها

سرعت انتقال گرده گل بادامهای تلقیح کننده و قدرت تلقیح آنها با توجه به کمیت و کیفیت دانه های نشسته بر کلاله، بستگی به وجود کندوی زنبور عسل و به ویژه بستیگی به نسبت تراکم بین درختهای اصلی و فرعی کاشته شده در باغ دارد. بهترین زمان تحرک دانه های گرده جذب شدن بیشتر آنها روی کلاله، پس از صبحگاه یعنی زمانی است که بساکها بر اثر گرمای هوا شکفته میشوند و زنبورها برای انتقال گرده ها از پرچم به کلاله فعالیت میکنند.

باروری گلها

اگر دوره زندگی گل بادام چندین روز یعنی 5 تا 7 روز باشد، زمان مؤثر برای گرده افشانی مطلوب بسیار کوتاه و اولین ساعتهای روز پس از شکفتن گلهاست.

انتقال کندو به باغ

هر چه زودتر، بهتر کندوهای زنبور عسل باید در باغ هنگامی آماده باشند که هنوز اولین گلهای بادام باز نشده اند. کندوها باید پس از اتمام فصل گلدهی درخت بلافاصله از باغ خارج شوند. کندوها نباید همیشه در باغ باشند زیرا زنبورها در دراز مدت به استفاده از گلهای گیاهان هرز و سایر گیاهان غده ای که در باغ هستند عادت میکنند و دیگر به گلهای بادام و حتی به گلهای دیر رس بی اعتنا میشوند.

کوددهی و آبیاری

کوددهی

منطق کوددهی

برنامه کوددهی باید چنان باشد که تغذیه تبدیل به عاملی محدود کننده نشود. کوددهی باید منجر به باردهی بهینه، کاهش سال آوری و دوام عمر درخت شود.

تجزیه فیزیکی – شیمیایی خاک

تجزیه خاک امکان بررسی عدم تعادلهای مشخص کننده خاک، pH، عناصر آلی، کمبودها.

نیتروژن

نیتروژن مهمترین عنصر غذایی مورد نیاز یا کلید رشد و قدرت سالیانه درخت بادام است. کمبود نیتروژن به شکل رنگ سبز روشن در برگ و ضعف رشد سالانه شاخه ها تا حد صفر میشود. باردهی نیز کم میشود. نیتروژن بیش از حد سبب رشد سریع جستهای سالانه، کاهش القای گل و کیفیت نامطلوب گلها میشود.

نیاز بادام و میزان کود لازم

فسفر

فسفر عنصری است که در تأمین انرژی لازم برای تنفس و فتوسنتز بسیار دخالت دارد. فسفر در تشکیل گل و میوه جوان و در سیستم ریشه بندی درخت چنان تأثیر دارد که مصرف موضعی آن در باغهای جوان توصیه میشود. چون تحرک فسفر در خاک بسیار کند است، ریختن آن در ته گودال قبل از کاشت نهال مفیدتر است.

پتاسیم

پتاسیم عنصر دیگری است که در شیره سلولی گیاه وظایف متعددی انجام میدهد. این عنصر میوه ترکیبات قندی میسازد و آنها را در میوه تثبیت میکند. این عنصر در خاک تثبیت میشود و تحرک کمتری دارد بنابراین با دادن کودهای پتاسیم به عمق خاک قبل از کاشت نهال با هر ترکیبی چون کلرید یا سولفات بهتر میتوان از بروز هرگونه کمبود پتاسیم جلوگیری کرد. دادن پتاسیم به شکل نیترات به طور فصلی و منظم مفید نیز خواهد بود.

منیزیم

منیزیم عنصر سازنده سبزینه گیاه (کلروفیل) است وجود آن براس سنتز چندین عنصر و ذخیره سازی آنها ضروری است. برای رفع کمبود منیزیم، معمولاً از منیزیم سولفات استفاده میشود.

کلسیم

کلسیم عنصری است که فقط در اصلاح خاکهای خیلی اسیدی مصرف میشود. خود کلسیم نیز یکی از عناصر اصلی غذایی در ساختار جدارهای سلولی شناخته شده است.

دلیل کوددهی با کاتیون ها

حفظ تعادل بین عناصر پتاسیم و منیزیم ضروری است. افزایش مقدار پتاسیم بیشتر از حد توصیه شده هنگامی امکانپذیر است که میزان آن در خاک کم یا خاک قلیایی تر باشد. کاهش پتاسیم نیز هنگامی انجام میشود که خاک از پتاسیم غنی باشد بدون اینکه رس یا آهک موجود در خاک زیادتر از حد عادی باشد. میزان مصرف پتاسیم را میتوان نسبت به تولید محصول یا به نسبت نفوذپذیری خاک، به ویژه در سیستمهای آبیاری بارانی، افزایش داد.

عناصر کم مصرف

روی

تعیین میزان ضروری عنصر (روی) در خاک و اصلاح احتمالی آن بسیار با اهمیت است. در مواردی چون نقص در تشکیل میوه، خاکهای قلیایی، وجود فسفر و منگنز بیش از حد و برگهای بی رنگ شده، دادن روی به خاک در هر سال ضروری است. محلول پاشی برگی با این عنصر کم مصرف روی برگها به مراتب، مؤثرتر از ریختن آن در خاک است. محلول پاشی به صورت سولفات خنثی شده قبل از بیداری گیاه است.

بر

برای تسریع جوانه زنی گرده گل و رشد لوله گرده به ویژه برای تکامل تخمدان و کمک به آن برای تبدیل شدن به میوه، در اغلب گونه های مختلف از این عنصر کم مصرف استفاده میشود. بهترین روش مصرف (مثل مصرف روی) محلول پاشی روی سطح برگها یکی دو بار در فصل گلدهی، حتی همراه با قارچ کشها یا حشره کشها است. برتری این روش به کود دهی به خاک، صرفه جویی در مصرف کود و جلوگیری از مسمومیتهای گیاه است.

کود ریزی شیمیایی از راه خاک

مرحله اول در فوریه: کود دهی کامل یعنی مرکب از چهار عنصر اصلی به نسبت 1-1-2-5/0 (که به ترتیب برای نیتروژن – فسفر – پتاسیم و منیزیم است)، مرحله دوم در آوریل: که نیمی از نیتروژن توأم با مجموع سه عنصر دیگر و نیم دیگر نیتروژن به صورت اوره در مرحله دوم به زمین داده میشود.

کود دهی شیمیایی با آبیاری

-        یکی کود ریزی تدریجی، یعنی دادن کودهای مخلوط در فوریه همراه با آبیاریهای تحت فشار، همراه با قسمتهای دیگری از عناصر کم مصرف مورد نیاز به طور متناوب تا آوریل (با توجه به وضع جوی).

-        دوم کود ریزی قطعی، یعنی یکجا و به طور کامل قبل از شروع آبیاریهای فصلی. در این صورت نیز استفاده از کودهای قابل حمل توأم با عناصر کم مصرف ترجیح دارد. برتری این روش صرفه جویی در مصرف تا 30% است.

آبیاری

بادام درختی است مشهور به مقاومت و سازش با خشکی. در واقع بادام گیاهی است که خاصیت تغییر پذیری مکانیکی جالبی در واکنش نسبت به محیط نشان میدهد. در مناطق خشک و نیمه کویری قسمتی از شاخ و برگ درخت میریزد که گرچه به سازش آن با محیط کمک میکند اما باعث کاهش بهره دهی نیز میشود. در عوض، کشت آبی بادام جواب مساعدتری داده و تولید آن را در مرز 1200 کیلوگرم در هکتار نیز بالاتر برده است.

رشد اندام رویشی

آبیاری رشد چشمگیر و آشکار حجم درخت و افزایش تعداد گل و مقدار تولید را امکانپذیر میکند. حجم درختهای جوان نسبت مستقیم با رشد و با کیفیت آبیاری در سالهای اولیه پس از کاشت دارد. دقت در تنظیم آبیاری سبب رشد سریع درخت جوان و سبب برداشت حداقل 500 کیلوگرم مغز بادام از سال 4 و 5 خواهد شد.

رشد اندام زایشی

خشکی رویدادی منفی است که بر تولید میوه سال بعد اثر منفی میگذارد زیرا میزان تبدیل گل به میوه نسبت مستقیم با مقدار آبیاری درسال قبل دارد. منفی ترین اثر خشکی و کم آبی، اختلال در سرعت رشد و تکامل گل آذینها و افزایش تعداد گلهای ناقص است که قادر به تلقیح و باروری نخواهند بود.

کیفیت میوه

مغز بادام باغهای دیم یا کم آب عموماً پهن، ناصاف و پرچین و چروک اند. در واقع وقتی درختی دچار کم آبی یا خشکی شد از تمام ذخایر آب اندامهایش، حتی از ذخیره آب مغز هسته خود استفاده میکند. آب و آبیاری کافی سبب حفظ شکل و حجم کامل مغز بادام و در نتیجه سبب بازارپسندی آن در مصرف عادی و صنعت خواهد شد. مقدار آب مورد نیاز از آوریل تا سپتامبر حدود 850 میلیمتر برآورد شده که معادل با تبخیر و تعرق پتانسیل در همین زمان است.

مبارزه با سرما

سرمازدگی گلهای بادام وقتی خطرناک است که دمای محیط به 2- یا 5/2- درجه سانتیگراد برسد.

مدت سرما

وقتی سرما به 3- درجه سانتیگراد و مدت آن به نیم ساعت برسد، خسارت سرمازدگی حتمی است. هر چه زمان یخبندان طولانی تر باشد خسارت بیشتری وارد خواهد آمد.

موقعیت گلها روی درخت

هر چه سرما به سطح زمین نزدیکتر باشد، یخبندان و خطرهای آن بیشتر است. معمولاً دما در ارتفاع یک متر از سطح زمین بیش از یک درجه سانتیگراد، در دو متری به تدریج بیشتر و هر چه گلها در ارتفاع بالاتر از سطح زمین قرار گرفته باشند، گرما بیشتر و سرمازدگی کمتر خواهد بود.

پوشش خاک

سرمازدگی خطرناکتر از خاکهایی است که عریان و بدون پوشش علفی هستند.

راههای مبارزه با خطر سرمازدگی

سه وسیله اصلی مبارزه با سرما عبارت اند از بادبزن، آبپاشی بارانی و گرمادهی.

بادبزن

بادبزن دستگاهی است که معمولاً در باغهای کالیفرنیا از آن استفاده میشود. این دستگاه شامل سه پره فلزی است که روی یک پایه بتونی بلند قرار دارد. بادبزن هوا را به هم میزند و از تجمع هوای سرد در کف باغ جلوگیری میکند.

آبپاشی بارانی

آبپاشی به صورت بسیار ریز یا مه پاشی روی شاخه جوانه ها در تمام مدت یخبندان است تا انرژی آزاد شده از آن برای تبدیل آب به یخ باعث حفظ مقداری گرما در گیاه و در سطحی بالاتر از آستانه خطر میشود. آب مصرفی در این سیستم 4-3 میلیمتر در ساعت بیشتر یا مساوی با میزان آبی است که معمولاً روز یا شب به باغ داده میشود.

گرمادهی

استفاده از گرما مؤثرترین عامل حفظ میوه های هسته دار در مقابل سرمای بهاره بوده است. بخاریهای نفتی، گازوئیلی یا گازی و پارافینی هنوز وسایلی هستند که برای گرم کردن فضای باغ بادام در هنگام یخبندان یا سرما از آنها استفاده میشود.

برداشت

سبز بادام

بهترین فصل برداشت سبز بادام یا چغاله وقتی است که مغز بادام رسیده باشد و پوست بیرونی و میانی آن با چاقو بریدنی باشد. در این حالت برداشت سبز بادام بیشتر از 8 تا 10 روز طول نمیکشد. میزان متوسط برداشت سبز بادام برحسب رقم، فرم درخت و مهارت کارگر از لحاظ زمانی 15 تا 20 کیلوگرم در ساعت است. سبز بادام را حداکثر 3 تا 4 هفته میتوان در اتاق یا انبار سرد نگهداری کرد.

خشک بادام

بادام رسیده یا خشک پس از رسیدن کامل میوه روی درخت با تکاندن شاخه و یا با چوب زدن برداشت میشود. ریزش، جمع آوری، پوست کندن شکستن و خشک کردن. بارانهای نابهنگام اواخر تابستان یا آبیاریهای ترمیمی بعد از خشکسالیها نیز در شکفتن غلاف بادام مؤثرند و برداشت را آسان میسازند. به طور کلی در شرایط اقلیمی عادی (نبودن بادهای خشک یا گرمای شدید) بین باز شدن غلاف و خشک شدن آن معمولاً 20 روز فاصله خواهد بود. مطلوبترین فصل آغاز برداشت محصول هنگامی است که دیررس ترین میوه روی درخت شروع به شکفتن کند. از این مرحله به بعد است که نباید برداشت بیشتر از 12-10 روز طول بکشد.

خشک کردن

بادام بعد از پوست کندن باید قبل از انبار شدن یا به بازار رفتن، بلافاصله خشک شود و رطوبت آن تا 6 درصد پایین بیاید. بادام نیم خشک یا رطوبتی بیشتر از 9-8 درصد در گرما کپک میزند و فاسد میشود. هنگام رسیدن میوه برحسب میزان رطوبت هوا، رطوبت پوست و مغز بادام معمولاً بین 15 تا 20 درصد است. پیشتر، بادام را پس از پوست کندن در لایه های نازک روی تخته در آفتاب خشک میکردند و هر 3-2 روز یکبار آن را به هم میزدند.

بیماریها و آفات

شایعترین بیماریهایی که بیشترین خسارت را به برگ و شاخه بادام میزند مونیلیا، فوزیکوکوم و تاولور است. درخت بادام وقتی در خاک رسی عمیق کاشته شود بیش از سایر گونه های پرونوسی طوقه آن به فیتوفتورا و ریشه آن (به ویژه در خاکهای آلوده) به ورتیسیلیوم و خفقان و پوسیدگی حساس است.

روی تمام درخت

فیتوفتورا

این بیماری از گونه های مختلف قارچ Phytophthora ایجاد میشود که معمولاً در اغلب خاکها وجود دارند و در شرایط مساعدی مثل بارندگیهای طولانی، سیلابها و خاکهای سفت و کم نفوذ بیشتر ظاهر میشوند.

علائم

گونه های مختلف Phytophthora نشانه هایی به وجود می آورند که از لحاظ شدت و سرعت تحول متفاوت اند. علائم اولیه عبارت اند از نکروز ریشه و طوقه و شانکرهای تنه که باعث خشک شدن فوری درخت میشوند. درخت مبتلا به این بیماری ممکن است چند سالی در حال پژمردگی و انحطاط دوام داشته باشد، اما بر اثر اولین پرتوی گرمای بهاره پس از مدتی ناگهان از بین میرود. اگر مقطعی از پوست درخت در قسمت بیرونی چوب از روی یک زخم شانکر جدا شود، بافت آن به رنگ قهوه ای سرخ دیده میشود. شانکرهای روی شاخه و تنه بادام وقتی آشکارا دیده میشوند که صمغ فراوانی روی زخمها ظاهر شود و سطح آنها را بپوشاند.

روش مبارزه

بهترین راه مبارزه با حمله فیتوفتورا، تسهیل جریان آب و عبور آن از روی زمین و جلوگیری از راکد ماندن آب در اطراف طوقه درخت و زهکشی احتمالی آب اضافی در صورت تجمع آب در باغ است. دیگر اینکه باید از ورود عوامل بیماریزا به باغ هنگام استفاده از آبهای آلوده در آبیاری مثل آب برکه، استخر یا تالابهایی که احتمالاً درختهای خشکیده و مبتلای قدیمی در آنها باقی مانده باشند، جلوگیری شود. کاشت عمیق، یعنی پایینتر از علامت داغ آب روی ساقه نهال در خاک انجام نشود. حذف گیاه هرز و سبزه از اطراف طوقه و تنه که عموماً همراه با رطوبت هستند ضروری است. بجز آلییت، سموم دیگری بر ضد این قارچ تاکنون پیدا نشده است.

پوسیدگی

عامل بیماری پوسیدگی قارچ کلاهدار Armillariamellea است. این بیماری به ریشه و طوقه درخت حمله میکند.

علائم

قارچ این بیماری با اینکه چندین سال ممکن است در زمین بماند، در گرمای شدید تابستان سبب خشکیدگی و مرگ سریع درخت میشود. درختان بادام دچار لکه هایی میشوند که به سرعت به طور منظم افزایش پیدا میکند.

روشهای پیشگیری و مبارزه

ضد عفونی زمین قبل از کاشت و توزیع یکی از پارازیتهای ضد قارچ مثل Trichodermaviride. کندن کنده و بقایای ریشه های کهنه هر نوع درختی که قبلاً در زمین بوده است. پاینه GF8-1 در مقابله با پوسیدگی ریشه مقاوم و برای پیوند با فراگنس سازگار است.

ورتیسیلیوم

عامل این بیماری یک قارچ خاکی به نام Verticillium dahlia است.

علائم

ورتیسیلیوم بیشتر در آغاز دماهای شدید تابستانی (ژوئن – ژوئیه) با پژمردگی ناگهانی برگ بعضی از شاخه ها ظاهر میشود. پژمردگی به تدریج شاخه های مجاور و گاهی به تمام اندام درخت سرایت میکند. برش یک قطعه از درخت آلوده به این بیماری، لکه های قهوه ای رنگ دایره ای شکل یا نیم دایره و مقطع طولی آن آن لکه های به شکل نوارهای پهن تر نشان میدهد.

روش مبارزه

قبل از کاشت: عدم کاشت نهال در خاکهایی که قبلاً گیاهانی از خانواده سولاناسه (بادمجان، گوجه فرنگی، سیب زمینی، توتون)، هندوانه و شبدر در آنها کشت شده باشد.

پس از کاشت: تعدیل کودهای نیتروژنی و آبیاری برای جلوگیری از رشد زیاد درخت بسیار اهمت دارد. عدم کاشت گیاهان فصلی واسط ای یا صیفی حساس به این بیماری. حذف فوری شاخه های آلوده به محض رؤیت تا اواخر فصل رویش، برای جلوگیری از سرایت مجدد در بهار سال بعد.

شانکر باکتریایی

عامل این بیماری Pseudomonas syingae است. این بیماری در خاکهای سبک بیشتر به بادام حمله میکند و آسیب میزند تا در زمینهای سخت و سنگین.

علائم

تراوش صمغ یا گوموز در نقاط نکروزه درخت علامتی است که پس از شکافتن پوست به رنگ قهوه ای مایل به سرخ روی چوب تنه درخت دیده میشود. این شانکرها روی تنه، بازو، حتی روی شاخه های کوچکتر نیز دیده میشود. شانکرها با اینکه در زمستان نیز فعال اند، فقط در بهار که گوموز جریان پیدا میکند ظاهر میشوند. دمای پایین در زمستان و کمبود نیتروژن در خاک عواملی مساعد برای تشدید این بیماری هستند.

روشهای مبارزه

ضد عفونی کردن خاک به روش تدخینی قبل از کاشت از شدت آلودگی میکاهد. عنصر مس تنها ماده باکتری کشی است که محلول پاشی با آن در اواخر پاییز و زمستان به شکل محلول بوردو هنوز خاصیت مطلوب دارد.

بیماریهای قارچی روی برگ، شاخه جوان، میوه

فوزیکوکوم

عامل این بیماری Fusicoccumamygdali است. این بیماری روی بادام دو نوع علائم روی شاخه و روی گل آذینهای ماه مه میگذارد یعنی ضمن حمله به شاخه های بزرگتر، انشعابهای کوچکتر و جستهای واسط بین آن دو را آلوده میکند، به دمبرگها نیز سرایت و آنها را زخمی میکند.

علائم

روی شاخه: شانکر به شکل نکروز قهوه ای رنگ، بیضی شکل و نامحدودی که مرکز آن محل تمرکز عفونت است ظاهر میشود. معمولاً روی سطح گلهای نکروزی، جوشهای کوچک یا رشته های باریک و نازکی دیده میشود. این رشته های نازک که اسپورها هستند در دورانهای مرطوب با باران باز میشوند و اسپورها را رها و پراکنده میکنند.

روی گل: علامت این شانکر روی گلها ممکن است با خسارت مونیلیا یا چوبخوارها اشتباه شود. گل آذینها بر اثر آلودگی زخم دمبرگها در پاییز قبل یا در بهار، خشک میشوند و همراه با برگچه جوانه های آلوده میریزند.

روش مبارزه

عملیات زراعی: بیماری فوزیکوکوم مثل مونیلیا یک بیماری کانونی است که مبارزه با آن ضروری و عبارت است از:

-        حذف درختهای وحشی حامل شانکر احتمالی و مبارزه نشده در حوالی باغ.

-        قطع شاخه های آلوده در آغاز سرایت و سوزاندن فوری آنها.

-        عدم آبیاری روی تاج درخت، حتی در هنگام مبارزه با یخبندان بهاره.

مبارزه شیمیایی: فقط بنزیمیدازول ها برای مبارزه با این پارازیت مؤثر بوده است. محلول پاشی باید در آغاز ریزش برگها به منظور التیام زخم دمبرگها (که حساستر هستند) انجام شود. اگر هوا بارانی باشد، محلول پاشی باید تکرار شود. سولفات مس در زمستان را توصیه میکنند.

مونیلیا

عامل این بیماری قارچی به نام MoniliaLaxa است.

علائم

در بهار و در هوای مرطوب اسپورهای پراکنده به کمک باد روی کلاله های گل بادام می نشینند و پس از نفوذ به درون گلها باعث خشک شدن گل آذین ها میشوند. دوام طولانی گل آذینهای خشکیده روی شاخه علامت مشخصه این بیماری است. در بهار، هنگام باز شدن گلها، اگر بارندگی باشد همه ارقام بادام نسیت به این بیماری حساس خواهند بود. پس از آلوده شدن گلهاست که تفاوت حساسیت ارقام مختلف نسبت به سرعت نفوذ قارچ روی شاخه ها آشکار میشود.

روشهای مبارزه

جمع آوری هر چه بیشتر میوه های باقی مانده روی درخت و حذف شاخه های آلوده در زمستان و سوزاندن آنها. مصرف به موقع هر نوع سم مؤثر بر ضد این بیماری و استفاده از مس یا سموم مس دار در پاییز در هنگام برگ ریزان و در زمستان برای ریشه کنی. محلول پاشی با قارچ کشهای ترکیبی به ویژه در سالهای مرطوب قبل از باز شدن گلها و یا در حین باز شدن گلها، حتی بعد از پایان فصل گلدهی. سموم توصیه شده دارای پایه تیوفانات متیل هستند.

بوتریتیس

بهترین علامت مشخصه آن اسپورهای خاکستری فام است که اغلب روی قسمتهای مرده گلها کاملاً آشکار است.

روش مبارزه

فصل مبارزه زمانی است که بادام در هوای مرطوب در مرحله تمام گل باشد زیرا همین زمان است که محلول پاشی با مواد قارچ کش بر ضد این پارازیت و مونیلیا مؤثر خواهد بود.

تاولور

به وسیله قارچ Carpophilaventuria یا Fusicladiumcarpophilum (برحسب شکل کامل یا ناقص آن) ایجاد میشود.

علائم

خسارت ناشی از تاولور، که در بعضی مناطق بسیار شدید است به صورت لکه های بیضی شکل و به رنگ خاکستری زیتونی روی شاخه های کوچک درخت بادام است. شدت حمله سبب مرگ شاخه ها میشود. قسمتهای آلوده شاخه های کلفت تر می خشکند و همراه با رشد سبزینه ای شاخه می ترکند. این بیماری روی شاخه، برگ و میوه درخت بادام به شکل نقطه یا لکه های بسیار مشخصی که نشانه وجود قارچ است ظاهر میشود.

روش مبارزه

روش زراعی: آبیاری بارانی روی تاج درخت عاملی است که باعث طغیان حمله و شدت خسارت این بیماری به ویژه در بعضی از ارقام حساس (مثل آی) میشود.

روش شیمیایی: قارچ کشهای آلی سنتتیک مثل کاپتان، تیرام، زیرام مؤثر هستند.

کوریننوم

کوریننوم بر اثر قارچ Stigminacarpophila (Coryneumbeijerincku) ایجاد میشود. این بیماری روی میوه، برگ و شاخه لکه هایی به رنگ قرمز تیره ایجاد میکند که بعد چوب پنبه ای میشوند. این لکه های گرد 3 تا 10 میلیمتر قطر دارند پس از خشک شدن و ریزش سوراخهایی بسیار مشخص روی برگ ایجاد میکنند.

روش مبارزه

خودداری از آبیاریهای بارانی روی تاج درخت. استفاده از قارچ کشهای زمستانه به ویژه وقتی که حمله و خسارت در تابستان قبل از آن طغیانی بوده است.

لکه قرمز

عامل این بیماری قارچ Polystignaocchraceum است. بیماری روی برگ بادام به شکل لکه های بسیار درشتی به قطر یک تا دو سانتیمتر ظاهر میشود که به اشکال گوناگون و به رنگهای زرد و قهوه ای روشن و رنگ قهوه ای تیره در می آید. بعضی از ارقام بادام مثل تواونو و توزور شماره 3 بسیار حساس و برخی دیگر مثل آی و فورنات دوبرزنو کمتر و فررادوئل و فراگنس کاملاً نسبت به این بیماری ایمن هستند.

روش مبارزه

این بیماری بیشتر در باغهایی پدیدار میشود که در آنها دفع آفات کمتر انجام میشود. محلول پاشی با موادر مسی در زمستان یا با یک قارچ کش ترکیبی در بهار برای دفع این بیماری کافی است.

آنتراکنوز

قارچ عامل این بیماری Gloeosporium amygdalnium یا مترادف Colletrichrum gloeosporioide است.

علائم

این بیماری در بهار روی میوه های جوان و نارس به شکل لکه های زرد رنگ و به قطر تقریبی یک سانتیمتر ظاهر میشود. این لکه فرورفتگیهایی تشکیل میدهند که روی آنها صمغ (گوموز) کمابیش زیادی تراوش میکند. آنتراکنوز که معمولاً در آوریل به ارقام حساس بادام حمله میکند، میتواند به تدریج در طول تابستان کل محصول سال را از بین ببرد. قارچ این بیماری ضمن انهدام میوه، با ایجاد نکروزهای پیشرفته روی برگها حتی میتواند شاخه ها را نیز بخشکاند.

روش مبارزه

برای مبارزه با این قارچ باید از همان قارچ کشهایی که بر ضد مونیلیا، کورینئوم و تاولور استفاده میشود بهره گرفت. اولین سم پاشی در آغاز ریزش گلرگها و دومی پس از ریختن کاسبرگها یعنی 15 روز بعد با ترکیباتی از قبیل زینب، کاپتان و تیوفانات متیل انجام میگیرد.

پلومب

عامل این بیماری قارچ Stereum purpureum است.

علائم

قسمتی از برگها بر اثر زخم بزرگی که کانون آلودگی است به این قارچ مبتلا میشود. با پیشرفت بیماری ترکهای بزرگی در پهن برگها دیده میشود.

روشهای مبارزه

برای مبارزه با پلومب عملاً راهی وجود ندارد. اما برای جلوگیری از ورود اسپورهای این قارچ از راه زخم به شاخه ها، باید بلافاصله پس از هرس محل بریدگی را با مخلوطی از رنگهای آمیخته به قارچ کش(حتی در روزهای آفتابی) پوشاند. هرس نکردن در دوره بارندگی نیز مؤثر خواهد بود.

لب شتری

عامل این بیماری قارچ Taphrina deformans با مترادف Exoascus deformans است.

علائم

در بادام نیز در بهار پهن برگهای بادام کلفت میشوند و برحسب ارقام بادام، به رنگ سفید و قرمز در می آیند.

روش مبارزه

سمپاشی با محلولهای مسی هنگام ریزش برگها، یا با قارچ کشهای ترکیبی قبل از گلدهی تنها راه کنترل این بیماری شناخته شده است.

زنگ

عامل این بیماری Tranzschelia pruni – spinosae pers است و سبب ریختن برگ درختها قبل از خزان به ویژه در تابستانهای بارانی و مرطوب میشود.

علائم

در تابستان لکه های زرد تندی روی برگها پیدا میشوند. در اواخر تابستان میوه ها سیاه رنگ و پودری میشوند.

مبارزه

سمپاشی با قارچ کشها در اوایل تابستان از آلودگی برگها جلوگیری میکند. دو سمپاشی با بیش از یک ماه فاصله در هنگام شدت آلودگی با قارچ کشهای آلی و ترکیبی اثر مطلوب داشته است.

غده ریشه

این بیماری که با نام انگلیسی crown gall (گال طوقه) نیز معروف است. این بیماری به صورت غده های ریز و درشت هنگام بیرون آوردن نهال از زمین خزانه روی ریشه کاملاً نمایان است. در همان لحظه نهال باید فوراً نابود شود.

علائم

عامل این بیماری Agrobactrium Tumefaciens است. بیماری روی ریشه های اغلب میوه های هسته دار غده هایی به نام گال ایجاد میکند. از این گالها در ریشه های دو ساله به قطر 2 تا 5 سانتیمتر و در درختهای پیر به ابعاد درشت تری میرسند. معمولاً اگر درختی عاری از گال کاشته شود خطر آلودگی آن کمتر است، اما زخمهای حاصل از هرس، چه سطحی باشد چه عمقی، میتواند روی ریشه، حتی روی طوقه درخت غده هایی آلوده به این باکتری ایجاد کند.

روش مبارزه

حساسیت پایه: پایه های بادام نسبت به این غده های باکتریایی حساسیتهای متفاوت نشان میدهند. پایه هلو × بادام یا GF677 بسیار حساس است، پایه های حاصل از هسته هلو حساسیتهای مختلف دارند، پایه های هلوی نماگارد به رغم حساس بودن به کلروز در مقابل این غده های باکتریایی مقاومتر از GF305 هستند.

آنتاگونیست باکتری: اخیراً در باکتریایی آنتاگونیستی به نام K84 کشف شده. بهترین راه پیشگیری از این بیماری دقت در سلامت ریشه در هنگام خرید نهال است.

نارسی جوانه ها

نارسی جوانه های بادام اختلالی است که منشاء ژنتیکی دارد. این اختلال از راه تکثیر جنسی (بذرکاری) منتقل میشود. نارسی جوانه پدیده است که از طریق تلقیح یک درخت سالم با یک درخت بیمار منتقل نمیشود.

علائم

ساده ترین نشانه این بیماری ریزش جوانه های رویشی بادام هنگام بیداری درخت است. وقتی ریزش زیاد باشد منظره ای به درخت میدهد که با هیچ پدیده دیگری اشتباه نخواهد شد. تنها راه جلوگیری از این اختلال، عدم کاشت نهال در مناطقی است که تابستانهای بسیار گرم دارند و نیز پرهیز از کاشت و ارقام حساس.

بیماریهای فساد بادام

گونه Prunus amygdalus نسبت به بیماریهای ویروسی معمولاً متحمل و بلکه مقاوم شناخته شده است. تنها راه پیشگیری از سرایت و خسارت آنها، انتخاب نهالهای سالم عاری از ویروس تضمین شده است.

آفات

نماتودها

در بین شش گونه نماتود گیاه خوار که عامل عمده انهدام درخت بادام هستند

Meloidigyne arenaria

این نماتودها روی سیستم ریشه درخت، گال هایی تولید میکنند که اغلب با گال طوقه اشتباه میشود و با ضعف تدریجی درخت و توقف رشد سبزینه ای آن همراه است.

Pratylenchus vilnus

این نماتود هیچ گونه تغییر شکلی به ریشه نمیدهد و از دید کارشناسان پنهان می ماند.

Macropostonia eenoplax

نماتودها هنگامی به درخت آسیب میزنند و آن را نابود میکنند که بادام روی این نماتود برعکس دو گونه قبلی هرگز در بافت ریشه متمرکز نمیشود اما در متابولیسم گیاه دخالت میکند و فیزیولوژی آن را مختل میکند.

Capnodcs

این سوسکهای درشت زیانهای بسیار به میوه های هسته دار میزنند. لاروهای جوان این حشره به محض خروج از تخم از راه طوقه درپوست درخت یا در اولین دسته ریشه های سطحی نفوذ میکنند. در طول زندگی چندین ماهه خود قبل از شفیرگی با جویدن چوب و حفر دالانهایی در داخل تنه درخت سبب مرگ آن میشوند. حشره ماده بالغ در ماه مه تا سپتامبر 200 تا 300 تخم در قاعده تحتانی تنه درخت میگذارد.

مصرف لیندن و HCH

Cossus

این پارازیت پروانه درشتی است که لاروهای آن خسارتی نظیر خسارت کاپنود به درخت میزنند با این تفاوت که توده ای از فضولات این حشره توأم با گوموز روی درخت باقی می ماند. لاروهای این پروانه به رنگ صورتی سرخ و سر سیاه رنگ تفاوت بسیار با لاروهای سفید رنگ و سر پهن کاپنود دارند. طوقه درختهای آلوده به خسارت این پارازیت قبلاً مبتلا به گال طوقه بوده است بنابراین به محض مشاهده خسارت باید با مفتول سیمی و انباشتن خمیرهای سمی در حفره ها با لارو این پارازیت مبارزه کرد.

Scolytes

این سوسک کوچک 2 میلیمتری که سیاه رنگ است بیشتر روی درختانی دیده میشود که بر اثر بیماریهای قارچی یا کمبود اب و آبیاری ضعیف شده اند. یک آبیاری خوب در این حالت میتواند با جبران کمبود آب ضعف درخت را ترمیم و از افزایش خسارت جلوگیری کند. از جوانه های محور برگها در شاخه های جوان تغذیه میکنند. از سوراخهای ریزی در زیر جوانه قطره های گوموز تراوش میکند و باعث خشک شدن برگچه ها میشود. تنها راه مبارزه با این آفت محلول پاشی با سموم حشره کش در ماه مه – ژوئن پس از ظهور حشرات بالغ و سوزاندن توده درختهای خشکیده در باغ است.

مینوزها

مینوز کوچک یا Anarsia و سرشاخه خوار شرقی یا Grapholita molesta دو پروانه هستند که کرمهای حاضل از تخم آنها در خزانه و روی نهالهای جوان از نوک سر شاخه ها تغذیه میکنند و مانع شاخه بندی اصلی درخت میشوند. کرمهای دیگری مانند Carpocapsae یا Pyralecaroubier در اواخر تابستان به ارقام پوست نازک بادام حمله میکنند. برای مبارزه با این آفات باید هر چه زودتر یعنی در اواخر فصل گلدهی با سمومی چون آزینیفوس یا فوزالون، یا ... سمپاشی انجام شود.

کنه ها

کنه قرمز Panonychus ulmi شایعترین کنه ای است که به بادام آسیب میزند. برگ بادام بر اثر حمله این آفت سربی رنگ میشود و قبل از خزان می ریزد. شناخت کنه قرمزدر پشت برگ درخت با چشم غیرمسلح بسیار آسان است و با ذره بین بهتر دیده میشود. زمان مبارزه به وسیله کنه کشهای مخصوص وقتی است که کنه قرمز در پشت برگها حمله طغیانی داشته باشد. بهترین فصل مبارزه با کنه قرمز، سمپاشی در زمستان است.

اوریتوما Eurytoma amygdali

این زنبور گیاه خوار خسارات بسیار زیادی به درخت بادام میزند. مشخص ترین نشانه خسارت این آفت ابتدا خشکیدگی میوه های آلوده نزدیک به مرحله رسیدن است. اگر در این حالت به داخل میوه شکافته نگاه کنیم می بینیم که دو لپه بادام وسیله کرمی جویده شده است که هنوز زنده و در حال فعالیت است.

روش مبارزه

در زمستان باید میوه های آلوده باقیمانده روی درختها جمع آوری و نابود شود. مبارزه شیمیایی با این حشره بسیار دشوار است زیرا زمان خروج آن بین 3 تا 4 هفته ادامه خواهد داشت. بهترین راه مبارزه سمپاشی با یکی از مواد سیستمیک و دقیقاً پس از تخم گذاری است.

Cicadelles

علائم خسارت این آفت که بر اثر حمله دو تیپ مختلف از این حشره به وجود می آید به دو شکل در بادام دیده میشود: یک شکل آن شکافهای کوچک طولی به بلندی 3-2 میلیمتر است که به آرامی باز میشود و در ته آنها تخمهای ریز و درشت این پارازیت با ذره بین قابل رؤیت است. این شکافها روی شاخه های جوان در قسمت پایین درخت بخصوص وقتی علفهای بلند و زیادی (میزبان آفت) در اطراف درخت روییده باشند نمایانترند. در هنگام طغیان حشره، با تکان دادن برگها، پروانه سریع دسته جمعی آنها در روشنایی به شکل جرقه های درخشنده دیده میشود.

روش مبارزه

البته حشره کشهای اختصاصی و بسیار مؤثری وجود دارند که به مدد آنها چند روز پس از سمپاشی میتوان ضمن دیدن برگهای آسیب دیده، برگهای سالم و نو روییده را نیز دید.

شته ها

خسارت شته ها به درخت بادام معمولاً فراوان و سنگین است که حتی سبب خشک شدن سرشاخه ها و تغییر شکل آنها میشود. سه گونه از شته ها به درخت بادام حمله میکنند:

-        شته سیاه هلو (Brachycaudus persica)

-        شته آردی آلو (Hyalopterus pruni)

-        شته سبز بادام (Brachycaudus amygdalinum)

شته سیاه، زمستان را روی طوقه درخت می گذراند و در بهار به سمت بالا حرکت میکند. شته های آردی و سبز حشراتی هستند که روی اغلب درختهای میوه به خواب زمستانی میروند.

روش مبارزه

برای مبارزه با شته به منظور جلوگیری از تلف شدن سایر حشرات، معمولاً سمپاشیهای زمستانی بیشتر توصیه میشود. سمپاشیهای تکمیلی دیگری نیز در بهار و تابستان، در صورت شدت حمله و خسارت شدید، مجاز خواهند بود.